اجتناب از بديها و گناهان - احکام جهاد نسخه متنی

اجتناب از بديها و گناهان

وقتى دل از پليديهاى باطن )همچون تعصّب و كبر( پاك گردد، براى صاحب آن، اجتناب از بسيارى از بديها آسان مى گردد، ولى شهوتهاى حرام گاهى انسان را به ارتكاب خطا و گناه فرامى خواند، پس بايد هميشه مراقب و هوشيار باشد و با كمك جستن از خدا به موعظه و اندرز خويشتن بپردازد. در احاديث شريف پندها و مواعظ فراوانى ديده مى شود كه اگردل با آگاهى آنها را فراگيرد، در ترك محرّمات به او كمك خواهد كرد.پاره اى از اين مواعظ را باهم مى خوانيم:

1 - حضرت على عليه السلام فرمود:

»لا وجع أوجع للقلوب من الذنوب، ولا خوف أشدّ من الموت، وكفى بما سلف تفكّراً، وكفى بالموت واعظاً«(96).

»هيچ دردى براى قلبها دردآورتر از گناهان نيست، و هيچ ترسى شديدتر از مرگ نيست، و براى تفكّر و انديشه كردن، آنچه گذشته است كفايت مى كند، و براى اندرزگرفتن هم مرگ كفايت مى كند.«

2 - ابوعمرو مداينى مى گويد: از امام صادق عليه السلام شنيدم كه مى فرمود:

»كان أبي يقول: إنّ اللَّه قضى قضاء حتماً لا ينعم على العبد بنعمةٍ فيسلبها إيّاه حتّى يحدث العبد ذنباً يستحقّ بذلك النقمة«(97).

»پدرم مى فرمود: خداوند به قضاى حتمى مقدّر كرده است كه بر بنده اى نعمت ندهد كه آن را از او پس بگيرد مگر اينكه بنده گناهى كند كه سزاوار اين مجازات شود.«

3 - امام صادق عليه السلام از پدرش امام باقرعليه السلام روايت مى كند كه:

»الذنوب كلّها شديدة، وأشدّها ما نبت عليه اللحم والدم لأنّه إمّا مرحوم، وإمّامعذّب، والجنّة لا يدخلها إلّا طيّب«(98).

»گناهان همگى سخت هستند، ولى سخت ترين آنها گناهى است كه بر آن گوشت وخون روييده است، زيرا صاحب گناهان يا آمرزيده است و يا معذّب است، و بهشت را وارد نمى شود مگر كسى كه پاكيزه باشد )و كسى كه در اثر گناه، گوشت و خونش روييده باشد ناپاك شده است(.«

4 - پيامبر خداصلى الله عليه وآله فرمود:

»إنّ العبد ليحبس على ذنب من ذنوبه مأة عام، وأنّه لينظر إلى أزواجه في الجنّةيتنعّمن«(99).

»بنده براى گناهى از گناهانش، صد سال حبس مى شود در حاليكه او به همسرانش نگاه مى كند كه در بهشت در نعمت هستند.«

5 - ابوبصير مى گويد: از امام صادق عليه السلام شنيدم كه مى فرمود:

»إذا أذنب الرجل خرج في قلبه نكتة سوداء، فإن تاب انمحت، وإن زاد زادت حتّى تغلب على قلبه فلا يفلح بعدها أبداً«(100).

»زمانى كه انسان گناه مى كند، در قلب او نقطه سياهى پديد مى آيد. پس اگر توبه كرد آن نقطه محو مى شود، و اگر بازهم گناه كرد به آن سياهى افزوده مى گردد تا اينكه بر قلب او غالب گردد و اگر چنين شد ديگر هرگز رستگار نخواهد شد.«

6 - امام صادق عليه السلام فرمود:

»إنّ الرجل يذنب الذنب فيحرم صلاة الليل، وأنّ العمل السي ء أسرع في صاحبه من السكين في اللحم«(101).

»به يقين وقتى كسى گناه مى كند، از نماز شب محروم مى شود، و عمل بد در دل صاحب خود از چاقو نسبت به گوشت، برنده تر و سريعتر تأثير مى گزارد.«

7 - بازهم امام صادق عليه السلام فرمود:

»من همّ بالسيّئة فلا يعملها، فإنّه ربّما عمل العبد السيّئة فيراه الربّ تبارك وتعالى فيقول: وعزّتي وجلالي لا أغفر لك بعد ذلك أبداً«(102).

»هر كسى كه قصد كار بد كند، پس نبايد آن را انجام دهد، زيرا چه بسا كار بدى راانجام مى دهد و خداوند متعال او را مى بيند و مى گويد: قسم به عزّت و جلالم تو رابعداز اين هرگز نخواهم بخشيد.«

8 - عباس بن هلال شامى مى گويد: از امام رضا شنيدم كه مى فرمود:

»كلّما أحدث العباد من الذنوب ما لم يكونوا يعملون، أحدث لهم من البلاء ما لم يكونوا يعرفون«(103).

»هرچه بندگان گناهان تازه اى را كه قبلاً انجام نمى داده اند مرتكب شوند، براى آنان بلاها و مصيبتهاى ناشناخته و غير قابل پيش بينى، ايجاد مى شود.«

9 - امام صادق عليه السلام خطاب به مفضّل بن عمر فرمود:

»يا مفضّل، إيّاك والذنوب وحذّرها شيعتنا، فواللَّه ما هي إلى أحد أسرع منها إليكم،إنّ أحدكم لتصيبه المعرّة من السلطان وما ذلك إلّا بذنوبه، وأنّه ليصيبه السقم وما ذلك إلّابذنوبه، وأنّه ليحبس عنه الرزق وما هو إلّا بذنوبه، وأنّه ليشدّد عليه عند الموت وما ذاك إلّا بذنوبه حتى يقول من حضره: لقد غمّ بالموت، فلمّا رأى ما قد دخلني، قال: أتدري لِمَ ذاك؟ قلت: لا، قال: ذاك واللَّه انّكم لاتؤاخذون بها في الآخرة، وعجّلت لكم في الدنيا«(104).

»اى مفضل! بپرهيز از گناهان و شيعيان ما را نيز از آن برحذر دار. به خدا سوگندكه )اثر( گناهان نسبت به هيچ كسى، سريعتر از آنها نسبت به شما نيست، هر آينه به يكى از شما اذيتى از سلطان مى رسد، اين نيست مگر بواسطه گناهانش. به يقين به اوبيمارى مى رسد و اين نيست مگر بواسطه گناهانش، و روزى از او گرفته مى شودواين نيست مگر بخاطر گناهانش، و در دم مرگ بر او سخت گرفته مى شود و اين نيست مگر به جهت گناهانش... تا جايى كه كسى كه در نزدش حاضر است مى گويد:همانا مرگ او را فروپوشانده و مغموم ساخته است. زمانى كه حضرت ديد آنچه بر من)از پريشانى( وارد شده است فرمود: »آيا مى دانى اينها براى چه مى باشد؟« گفتم:نه. فرمود: »به خدا سوگند شما به گناهان در آخرت مؤاخذه نخواهيد شد چون دردنيا مؤاخذه آنها را چشيده ايد.«

10 - ابواسامه مى گويد از امام صادق عليه السلام شنيدم كه مى فرمود:

»تعوّذوا باللَّه من سطوات اللَّه بالليل والنهار قلت: وما سطوات اللَّه؟ قال: الأخذ على المعاصي«(105).

»در شب و روز از قهر الهى به خداوند پناه ببريد.« گفتم: قهر الهى چيست؟فرمود: »مؤاخذه انسان بر گناهانش.«

11 - امام ابوالحسن عليه السلام فرمود:

»حقّ على اللَّه أن لا يعصى في دار إلّا أضحاها للشمس حتى تطهّرها«(106).

»حق است بر خداوند كه در خانه اى معصيت نشود، مگر اينكه آفتاب را در آن خانه بتاباند )يعنى آن را خراب كند( تا آنجا را پاك كند.«

12 - هيثم بن واقد جزرى مى گويد: از امام صادق عليه السلام شنيدم كه مى فرمود:

»إنّ اللَّه عزّ وجلّ بعث نبيّاً من أنبيائه إلى قومه، وأوحى إليه أن قل لقومك: إنّه ليس من أهل قرية ولا ناس كانوا على طاعتي فأصابهم فيها سراء، فتحوّلوا عمّا اُحبّ إلى ماأكره، إلّا تحوّلت لهم عمّا يحبّون إلى ما يكرهون. وليس من أهل قرية ولا أهل بيت كانواعلى معصيتي فأصابهم فيها ضرّاء فتحوّلوا عمّا أكره إلى ما اُحبّ إلّا تحوّلت لهم عمّايكرهون إلى ما يحبّون، وقل لهم: إنّ رحمتي سبقت غضبي، فلا تقنطوا من رحمتي فإنّه لا يتعاظم عندي ذنب أغفره، وقل لهم: لا يتعرّضوا معاندين لسخطي، ولا يستخفّوابأوليائي فإن لي سطوات عند غضبي، لا يقوم لها شي ء من خلقي«(107).

»خداوند پيامبرى از پيامبرانش را به سوى قومش مبعوث كرد و به او وحى نمودكه به قومت بگو: هيچ جامعه و مردمى نيست كه بر اطاعت من باشند و در وسعت وراحت قرار گيرند سپس از آنچه من دوست دارم به آنچه من كراهت دارم برگردند،مگر اينكه برمى گردانم آنان را از آنچه دوست دارند به آنچه ناخوش دارند. و هيچ اهل قريه و خانه اى نيست كه بر معصيت من باشند و در تنگى و دشوارى قرار گيرند سپس برگردند از آنچه من ناخوش دارم به آنچه من دوست دارم، مگر اينكه برمى گردانم ايشان را از آنچه ناخوش دارند به آنچه دوست دارند، و به آنان بگو: رحمت من برغضب من پيشى دارد. پس از رحمت من نااميد نشويد، زيرا هيچ گناهى كه من آن رامى آمرزم، نزد من بزرگ نمى نمايد. و به آنان بگو: خود را از روى لجاجت در معرض خشم و غضب من قرار ندهند، و دوستانم را سبك و حقير نشمارند، زيرا براى من قهرهايى است در هنگام غضبم كه در برابر آنها هيچ چيزى از خلقم ايستادگى نمى تواند.«

13 - پيامبر خداصلى الله عليه وآله فرمود:

»قال اللَّه جلّ جلاله: أيّما عبد أطاعني لم أكله إلى غيري، وأيّما عبد عصاني وكلته إلى نفسه، ثمّ لم اُبالِ في أي وادٍ هلك«(108).

»خداوند متعال فرمود: هر بنده اى كه مرا اطاعت كند او را به غير خود وامگذارم،و هر بنده اى كه مرا نافرمانى كند او را به خودش واگذار مى كنم. پس باك ندارم دركدام بيابان به هلاكت مى رسد.«

14 - ابن ابى عمير از كسى كه از امام صادق عليه السلام شنيده است، روايت مى كند كه آن حضرت فرمود:

»ما أحبَّ اللَّه من عصاه«. ثمّ تمثّل:

»خدا دوست ندارد كسى را كه او را معصيت مى كند.« سپس اين شعر را خواند:

خدا را معصيت مى كنى در حاليكه محبّت او را اظهار مى دارى.

اين محال است، در كردار عجيب است.

اگر محبّت تو از راستى بود، او را اطاعت مى كردى.

همانا دوستدار، كسى را كه دوست مى دارد، اطاعت مى كند.«

15 - حضرت على در بعضى از اعياد فرمود:

»إنّما هو عيد لمن قبل اللَّه صيامه وشكر قيامه وكلّ يوم لا تعصي اللَّه فيه فهو يوم عيد«(110).

»به يقين آن عيد است براى كسى كه خداوند روزه اش را قبول كند، و قيامش راپاس بدارد، و هر روزى كه خدا را در آن روز معصيت نكنى، آن روز، روز عيداست.«

16 - امام باقرعليه السلام مى فرمايد:

»الجنّة محفوفة بالمكاره والصبر، فمن صبر على المكاره في الدنيا دخل الجنّة،وجهنّم محفوفة باللذّات والشهوات، فمن أعطى نفسه لذّتها وشهوتها دخل النار«(111).

»راه بهشت از ناخوشى ها و صبر پوشيده است، پس هر كه بر ناخوشى ها در دنياصبر كند، وارد بهشت مى شود، و راه دوزخ آكنده از لذّتها و شهوتها است. پس هر كه لذّتها و شهوتهاى نفس را اجابت كند، وارد آتش مى شود.«

17 - امام صادق عليه السلام فرمود:

»اتّقوا المحقّرات من الذنوب فإنّها لا تغفر. قلت: وما المحقّرات؟ قال الإمام: الرجل يذنب الذنب فيقول: طوبى لي إن لم يكن لي غير ذلك«(112).

»بپرهيزيد از گناهانى كه حقير و كوچك شمرده مى شوند، زيرا آنها آمرزيده نشوند.« گفتم: گناهانى كه كوچك و حقير شمرده مى شوند كدامند؟ فرمود: »گناهى است كه انسان انجام مى دهد و سپس مى گويد: خوشا به حال من اگر غير از اين گناه ديگرى انجام ندهم.«

18 - امام صادق عليه السلام فرمود:

»إنّ رسول اللَّه صلى الله عليه وآله نزل بأرض قرعاء، فقال لأصحابه: ايتوا بحطب، فقالوا:يا رسول اللَّه، نحن بأرض قرعاء ما بها من حطب، فقال صلى الله عليه وآله: فليأت كلّ إنسان بما قدرعليه، فجاؤوا به حتّى رموا بين يديه بعضه على بعض، فقال رسول اللَّه صلى الله عليه وآله: هكذاتجتمع الذنوب، ثمّ قال: إيّاكم والمحقّرات من الذنوب، فإن لكلّ شي ء طالباً، ألا وإنّ طالبها يكتب ما قدّموا وآثارهم وكلّ شي ء أحصيناه في إمام مبين«(113).

»پيامبر اسلام صلى الله عليه وآله به زمينى بى آب و علفى وارد شد و به اصحابش فرمود هيزم بياوريد. گفتند: يا رسول اللَّه! ما در سرزمينى خشك و بى آب و علفى هستيم كه در آن هيزمى نيست. پس حضرت رسول صلى الله عليه وآله فرمود: هر كسى هر اندازه كه مى تواند هيزم بياورد. پس آنان رفتند و براى آن حضرت هيزم آوردند و در جلو آن حضرت روى هم افكندند. پس رسول خداصلى الله عليه وآله فرمود: اين چنين گناهان جمع مى شوند. سپس فرمود:بترسيد از گناهانى كه ناچيز شمرده مى شوند، زيرا براى هر چيز باز خواست كننده اى است، و باز خواست كننده گناهان آنچه را آنها از پيش فرستاده اند و آثار آنهارا مى نويسد، و همه چيز را در كتاب آشكار كننده اى بر شمرده ايم.«

19 - حضرت على عليه السلام فرمود:

»أشدّ الذنوب ما استهان به صاحبه«(114).

»بدترين گناهان، آن گناهى است كه صاحبش آن را ناچيز شمارد.«

20 - پيامبر اسلام صلى الله عليه وآله فرمود:

»إنّ اللَّه كتم ثلاثة في ثلاثة: كتم رضاه في طاعته، وكتم سخطه في معصيته، وكتم وليّه في خلقه، فلا يستخفّن أحدكم شيئاً من الطاعات، فإنّه لا يدرى في أيّها رضى اللَّه،ولا يستقلّن أحدكم شيئاً من المعاصي فإنّه لا يدرى في أيّها سخط اللَّه، ولا يزرين أحدكم بأحد من خلق اللَّه فإنّه لا يدرى أيّهم وليّ اللَّه«(115).

»خداوند سه چيز را در سه چيز پنهان داشته است: خشنودى خود را در اطاعتش پنهان داشته است، و خشم خود را در معصيتش پنهان داشته است، و ولىّ خود را درميان خلقش پنهان داشته است، پس هيچ يك از شما، چيزى از اطاعت ها را سبك نشمارد، زيرا او نمى داند خشنودى خدا در كدام است. و هيچ يك از شما چيزى ازمعصيتها را كم نشمارد، زيرا او نمى داند خشم خدا در كدام معصيت است. و هيچ يك از شما احدى از خلق خدا را خوار نشمارد، چه اينكه او نمى داند كدام يك از ايشان ولىّ خداست.«