چگونه توبه كنيم و چگونه از پروردگار آمرزش بخواهيم؟ - احکام جهاد نسخه متنی

چگونه توبه كنيم و چگونه از پروردگار آمرزش بخواهيم؟

توبه آداب خاصى دارد كه اگر شخص توبه كننده به آنها عمل كند، به استجابت نزديكتر خواهد بود. در روايات ذيل بخشى از اين آداب رامى خوانيم؛ مانند: وقت توبه و طلب آمرزش كه در سحر باشد وبلافاصله بعداز ارتكاب گناه يا در همان روز و در هنگام طلوع فجر و غروب خورشيد انجام شود، و هر زمانى كه از او گناهى سرزند، استغفار كند هرچند آن گناه بارها هم از او تكرار شده باشد و هر چند بعداز بيست سال،وهر موقعى كه مصيبتى بر انسان وارد مى شود هم بايد استغفار كند، زيرا آن مصيبت يكنوع يادآورى و هشدار براى اوست، و شخص مؤمن از فرصتهااستفاده مى كند و استغفار مى جويدو عمل صالح انجام مى دهد پيش از آنكه فرصت فوت شود، و مستحبّ است در هر روز هفتاد بار استغفار كند،مخصوصاً در زمانى كه علائم مرگ هم در وجود او بروز مى يابد، و شخص مؤمن همواره خويشتن را مورد محاسبه و ارزيابى قرار مى دهد تا توبه كند، زيرا او بخوبى آگاه است كه ايام عمر او چگونه مى گذرد و لذا هميشه استغفار و توبه و انجام عمل صالح را ادامه مى دهد، مخصوصاً وقتى كه عمر او به 40 سالگى برسد، امّا در پنجاه سالگى بايد طورى خود را محاسبه كند كه گويا در حالت احتضار است.

شخص مؤمن هميشه، پس از ارتكاب بديها به كارهاى نيك روى مى آورد، و بر انجام عمل صالح حرص مى ورزد، زيرا مى داند كه عملش ازاو جدا نمى شود در آن زمان كه مال، ثروت و فرزند همگى از او جدامى شوند. شخص مؤمن سخت مى ترسد از اينكه پرونده اعمالش به حضرت رسول اللَّه صلى الله عليه وآله عرضه شود و لذا در راه خير تمام تلاش و كوشش خود را به كار مى بندد:

1 - پيامبر خداصلى الله عليه وآله فرمود:

»إنّ للَّه فضولاً من رزقه ينحله من شاء من خلقه، واللَّه باسط يده عند كلّ فجرلمذنب الليل هل يتوب فيغفر له، ويبسط يده عند مغيب الشمس لمذنب النهار هل يتوب فيغفر له«(239).

»خداوند زياده هايى در رزق قرار داده كه آنها را مى بخشد به هركه اراده كند ازخلقش، و خداوند در هر سپيده دمى دست خود را براى گناهكار شب باز مى كند كه آيااو توبه مى كند تا او را بيامرزد، و همچنين در هنگام غروب آفتاب دست رحمت خود رابراى گناهكار در روز باز مى كند كه آيا توبه مى كند تا او را ببخشد.«

2 - امام صادق عليه السلام فرمود:

»إنّ اللَّه يحبّ العبد المفتن التوّاب ومن لا يكون ذلك منه كان أفضل«(240).

»خداوند بنده امتحان شده توبه كننده را دوست دارد و اگر كسى گناه نكند

تا احتياج به توبه هم پيدا نكند بهتر است.«

3 - باز هم امام صادق عليه السلام فرمود:

»إنّ المؤمن ليذنب الذنب فيذكر بعد عشرين سنة، فيستغفر منه فيغفر له، وإنّمايذكره ليغفر له، وإنّ الكافر ليذنب الذنب فينساه من ساعته«(241).

»مؤمن گناهى را مرتكب مى شود و بعداز 20 سال به ياد مى آورد و استغفار مى كندو خدا هم او را مى بخشد. به يقين او كه به ياد مى آورد براى اين است كه آمرزيده شود.امّا كافر مرتكب گناه مى شود ولى از همان لحظه فراموش مى كند.«

4 - باز هم امام صادق عليه السلام فرمود:

»إنّ اللَّه إذا أراد بعبد خيراً فأذنب ذنباً أتبعه بنقمة ويذكّره الاستغفار«(242).

»خداوند اگر خير بنده اى را بخواهد، وقتى كه او گناهى مرتكب مى شود، وى راگرفتار مصيبتى مى كند تا آمرزش خواستن و استغفار كردن را به يادش بياورد.«

5 - امام صادق عليه السلام فرمود:

»كان رسول اللَّه صلى الله عليه وآله يتوب إلى اللَّه عزّ وجلّ في كلّ يوم سبعين مرّة . قال الراوي:أكان يقول: استغفر اللَّه وأتوب إليه؟ قال: لا، ولكن كان يقول: أتوب إلى اللَّه. قال الراوي:إنّ رسول اللَّه صلى الله عليه وآله كان يتوب ولا يعود ونحن نتوب ونعود، قال: اللَّه المستعان«(243).

»پيامبر خداصلى الله عليه وآله در هر روز، هفتاد بار )باز مى گشت( به سوى خدا مى كرد.«راوى گفت: آيا آن حضرت »استغفر اللَّه واتوب اليه« مى گفت؟ فرمود: »نه، ولى مى گفت: »اتوب إلى اللَّه.« راوى گفت: پيامبر خدا وقتى كه به سوى خدا روى مى آوردديگر از او برنمى گردانيد امّا ما پس از روى آوردن به خدا دوباره از او باز مى گرديم.حضرت فرمود: »از خداوند بايد يارى خواسته شود.«

6 - امام باقر و يا امام صادق عليهما السلام فرمود:

»إنّ اللَّه عزّ وجلّ قال لآدم عليه السلام: جعلت لك أنّ من عمل من ذرّيّتك سيّئة ثمّ استغفرغفرت له، قال: يا ربّ زدني؟ قال: جعلت لهم التوبة أو بسطت لهم التوبة حتى تبلغ النفس هذه. قال: يا رب حسبي«(244).

»خداوند عزّ وجلّ به آدم گفت: من براى تو قرار دادم كه اگر كسى از نسل تو،گناهى مرتكب شد سپس استغفار جست، من او را مى بخشم. آدم گفت: پروردگارا!بيشتر كن. خداوند فرمود: براى آنان توبه قرار دادم، يا گستردم براى ايشان توبه راتا زمانى كه جان به گلو برسد. آدم گفت: پروردگارا! مرا بس است.«

7 - امام باقرعليه السلام فرمود:

»إنّ رسول اللَّه صلى الله عليه وآله دعا رجلاً من اليهود وهو في السياق إلى الإقرار بالشهادتين فأقرّبهما ومات، فأمر الصحابة أن يغسّلوه ويكفّنوه ثمّ صلّى عليه، وقال: الحمد للَّه الذي أنجى بي اليوم نسمة من النار«(245).

»پيامبر اسلام مردى از يهود را كه در حال جان دادن بود، دعوت كرد كه اقرار به شهادتين كند پس او اقرار كرد و مُرد. پيامبر صحابه را دستور داد كه او را غسل دهندو كفن كنند، سپس بر او نماز خواند و فرمود: ستايش خدايى را كه امروز بخاطر من،بنده اى را از آتش نجات بخشيد.«

8 - حضرت على عليه السلام فرمود:

»إنّ اللَّه عزّ وجلّ إذا أراد أن يصيب أهل الأرض بعذاب قال: لولا الذين يتحابّون بجلالي، ويعمرون مساجدي، ويستغفرون بالأسحار، لأنزلت عذابي«(246).

»خداوند وقتى بخواهد اهل زمين را عذابى برساند مى فرمايد: اگر نبود كسانى كه بخاطر جلال من به همديگر محبّت مى ورزند، و مساجدم را آباد مى كنند، و در سحرهااستغفار مى جويند، عذاب خود را نازل مى كردم.«

9 - حفص بن غياث مى گويد: از امام صادق عليه السلام شنيدم كه مى فرمود:

»إن قدرت أن لا تُعرف فافعل، وما عليك أن تكون مذموماً عند الناس إذا كنت محموداً عند اللَّه. ثمّ قال: قال أبي علي بن أبي طالب عليه السلام: لا خير في العيش إلّا لرجلين:رجل يزداد في كلّ يوم خيراً، ورجل يتدارك منيّته بالتوبة«(247).

»اگر مى توانى كه بين مردم شناخته نشوى، پس همان كن، و باكى بر تو نيست كه اگر بين مردم نكوهيده باشى در حاليكه در نزد خدا ستوده هستى.« سپس فرمود:»پدرم على بن ابيطالب عليه السلام فرمود: در زندگى خيرى نيست مگر براى دو شخص:شخصى كه در هر روز بر خير او افزوده مى شود، و شخصى كه با توبه به استقبال مرگ مى رود.«

10 - امام صادق عليه السلام فرمود:

»من استوى يوماه فهو مغبون، ومن كان آخر يوميه خيرهما فهو مغبوط، ومن كان آخر يوميه شرّهما فهو ملعون، ومن لم ير الزيادة في نفسه فهو إلى النقصان، ومن كان إلى النقصان فالموت خير له من الحياة«(248).

»كسى كه دو روزش مساوى باشد او مغبون و زيان ديده است، و كسى كه آخرين دو روزش، بهترين آن دو باشد، بر او بايد غبطه خورد، و كسى كه آخرين دوروزش، بدترين آن دو باشد، او ملعون است، و كسى كه در خود پيشرفتى نبيند، اوبه سوى كاستى در حركت است، و كسى كه به سوى كاستى باشد، مرگ براى او بهتراز زندگى خواهد بود.«

11 - باز هم امام صادق عليه السلام فرمود:

»إنّ العبد لفي فسحة من أمره ما بينه وبين أربعين سنة، فإذا بلغ أربعين سنة أوحى اللَّه عزّ وجلّ إلى ملكيه قد عمّرت عبدي هذا عمراً فغلّظا وشدّدا وتحفّظا واكتبا عليه قليل عمله وكثيره وصغيره وكبيره«(249).

»در كار انسان تا زمانى كه زير چهل سال است آسان گرفته مى شود، امّا زمانى كه به چهل سالگى رسيد خداوند به دو فرشته خود وحى مى كند كه: بنده من عمر خودرا كرده است، از اين به بعد بر او سخت بگيريد و او را زير نظر داشته باشيد، كم وزيادو كوچك و بزرگ عمل او را بنويسيد.«

12 - امام صادق عليه السلام فرمود:

»ثلاث من لم تكن فيه فلا يرجى خيره أبداً: من لم يخش اللَّه في الغيب، ولم يرع في الشيب، ولم يستح من العيب«(250).

»سه چيز اگر در كسى نباشد، هيچ وقت خير او اميد نمى رود: كسى كه خدا را درنهان نترسد، كسى كه در پيرى پروا نكند، و كسى كه از عيب شرم نكند.«

13 - امام عليه السلام فرمود:

»إذا بلغ العبد ثلاثاً وثلاثين سنة فقد بلغ أشدّه، وإذا بلغ أربعين سنة فقد بلغ منتهاه،فإذا طعن في واحد وأربعين فهو في النقصان، وينبغي لصاحب الخمسين أن يكون كمن كان في النزع«(251).

»وقتى بنده سى و سه ساله شود، به اوج قدرت و رشد خود رسيده، و وقتى به چهل برسد به آخرين حدّ قدرت و رشد خود رسيده، و از چهل و يك سالگى، او روبه نقص و ضعف است و براى شخص پنجاه ساله شايسته است كه مانند كسى باشد كه در حال جان دادن است.«

14 - پيامبر اسلام صلى الله عليه وآله فرمود:

»اتّق اللَّه حيثما كنت، و خالق الناس بخلق حسن، وإذا عملت سيّئة فاعمل حسنةتمحوها«(252).

»هر جا باشى خدا را بپرهيز، و با مردم با اخلاق نيك رفتار كن، و اگر گناهى مرتكب شدى، حسنه اى انجام بده تا گناه را محو كند.«

15 - حضرت على عليه السلام فرمود:

»إنّ ابن آدم إذا كان في آخر يومٍ من أيام الدنيا وأوّل يوم من أيام الآخرة، مثّل له ماله وولده وعمله، فيلتفت إلى ماله فيقول: واللَّه إنّي كنت عليك حريصاً شحيحاً، فما لي عندك؟ فيقول: خذ منّي كفنك. قال: فليتفت إلى وُلْده فيقول: واللَّه إنّي كنت لكم محبّاًوإنّي كنت عليكم محامياً فماذا عندكم؟ فيقول: نؤدّيك إلى حفرتك نواريك فيها. قال:فيلتفت إلى عمله فيقول: واللَّه إنّي كنت فيك زاهداً، وإن كنت لثقيلاً، فيقول: أنا قرينك في قبرك ويوم نشرك حتى اُعرض أنا وأنت على ربّك«(253).

»فرزند آدم زمانيكه در آخرين روز از دنيا و اوّلين روز از آخرت قرار گيرد، مال وفرزند و عمل او برايش مجسّم مى شود. پس به سوى مالش توجّه مى كند و مى گويد:به خدا سوگند من براى تو حريص و بخيل بودم براى من چه مى توانى بكنى؟ پس مال مى گويد: از من كفنت را بگير. سپس روى به جانب فرزندانش مى كند و مى گويد: به خدا سوگند من دوستدار شما بودم و از شما حمايت مى كردم براى من چه كارمى توانيد انجام دهيد، فرزندان مى گويند: تو را در ميان گورت سپرده و در آن تو رامى پوشانيم. پس توجّه به عملش مى كند و مى گويد: من در رابطه با تو بى توجّهى كردم، اگرچه تو سنگين بودى. پس عمل مى گويد: من همراه تو هستم در قبرت وروزى كه محشور شوى، تا من و تو بر پروردگارت عرضه شويم.«

16 - امام صادق عليه السلام فرمود:

»تعرض على رسول اللَّه صلى الله عليه وآله، أعمال العباد كلّ صباح، أبرارها وفجّارها،فاحذروها. وهو قول اللَّه عزّ وجلّ: )وَقُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ(254)وسكت«(255).

»اعمال بندگان در هر صبح بر رسول خدا عرضه مى شوند، اعمال نيكان و بدان،پس مواظب باشيد. خداوند مى فرمايد: »و بگو عمل كنيد پس خدا و پيامبرش عمل شمارا مى بينند« پس ساكت شد.«