حق جهاد - احکام جهاد نسخه متنی

حق جهاد

قرآن كريم :

1 - )وَجَاهِدُوا فِي اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ هُوَ اجْتَبَاكُمْ وَمَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ مِّلَّةَ أَبِيكُمْ إِبْرَاهِيمَ هُوَ سَمَّاكُمُ الْمُسْلِمِينَ مِن قَبْلُ وَفِي هذَا لِيَكُونَ الرَّسُولُ شَهِيداً عَلَيْكُمْ وَتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ فَأَقِيمُوا الصَّلاَةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَاعْتَصِمُوا بِاللَّهِ ِهُوَ مَوْلاَكُمْ فَنِعْمَ الْمَوْلَى وَنِعْمَ النَّصِيرُ(285)).

»در راه خدا جهاد كنيد و حق جهادش را ادا نمائيد. او شما را برگزيد و در دين كارسنگينى و سختى بر شما قرار نداد، از آيين پدرتان ابراهم پيروى كنيد، خداوند شما رادر كتابهاى پيشين و دراين كتاب آسمانى مسلمان ناميد تا پيامبر گواه بر شما باشدوشما گواهان بر مردم، پس نماز را برپا داريد و زكات را بدهيد و به خدا تمسّك جوئيدكه او مولا و سرپرست شماست چه مولاى خوب و چه ياور شايسته اى!.«

2 - )فَلا تُطِعِ الْكَافِرِينَ وَجَاهِدْهُم بِهِ جِهَاداً كَبِيراً(286)).

»بنابراين از كافران اطاعت نكن و به وسيله آن )قرآن( با آنان جهاد بزرگى بنما.«

حديث شريف

1 - امام صادق عليه السلام فرمود:

»الجهاد أفضل الأشياء بعد الفرائض«(287).

»بعداز واجبات، جهاد بهترين چيزهاست.«

2 - امام صادق عليه السلام فرمود:

»إنّ رجلاً أتى جبلاً ليعبد اللَّه فيه، فجاء به أهله إلى الرسول صلى الله عليه وآله فنهاه عن ذلك،وقال: إنّ صبر المسلم في بعض مواطن الجهاد يوماً واحداً خير له من عبادة أربعين سنة«(288).

»مردى به كوهى رفت تا در آنجا خدا را عبادت كند. پس خانواده اش او را نزدپيامبر اسلام صلى الله عليه وآله آورد و پيامبرصلى الله عليه وآله او را از آن كار منع كرد و فرمود: صبر ومقاومت مسلمان براى يك روز در برخى از سنگرهاى جهاد، از عبادت چهل سال براى او بهتراست.«

3 - از حضرت على عليه السلام سؤال شد كه حكم انفاق در جهادِ واجب يامستحبّ، چيست؟ حضرت فرمود:

»أمّا إذا لزم الجهاد بأن لا يكون بإزاء الكافرين من ينوب عن سائر المسلمين، فالنفقةهناك الدرهم بسبعمائة ألف، فأمّا المستحبّ الذي هو قصد الرجل وقد ناب عنه من سبقه واستغنى عنه فالدرهم بسبعمائة حسنة، كلّ حسنة خير من الدنيا وما فيها مأةألف مرّة«(289).

»اگر جهاد واجب باشد يعنى در مقابل كفّار، كسى نباشد كه از ساير مسلمانان،كفايت و نيابت كند، دراين صورت انفاق يك درهم با هفت صدهزار حسنه برابر است.امّا در جهاد مستحبّ كه با اختيار و داوطلب بودن خود شخص انجام مى شود و درجنگ نيازى به او نيست، دراين صورت انفاق يك درهم با هفت صد حسنه برابر است وهر حسنه اى، از دنيا و آنچه در دنياست، يكصدهزار بار، بهتر و برتراست.«

تفصيل احكام

جهاد در راه خدا آنچنانكه حق جهاد است، جهاد بزرگ در برابر كفّارومنافقان، صبر و شكيبايى در امر جهاد؛ همه اينها به عنوان واجب وفريضه در قرآن كريم ذكر شده است. مقصود از اين سه مقوله چيست؟

الف - در انسان انرژى ها و توان هاى گوناگونى نهفته است، و خداوند ازفضل خود، هر انسانى را با استعدادها و شايستگى هاى ويژه اى برترى داده، و او بر خويشتن آگاه است. پس اگر انسان همه توان خود را به كاراندازد، و همه انرژى خود را آزاد سازد، در واقع حق جهاد در راه خدا راانجام داده است، زيرا خداوند بعداز آنكه امر به جهاد كامل كرده فرموده است:

)...هُوَ اجْتَبَاكُمْ وَمَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ...(290)).

»... او شما را برگزيد و در دين كار سنگين و سختى بر شما قرار نداد....«

اين آيه نشان مى دهد كه حدّ و مرز حق جهاد، رسيدن به حالت عسروحرج است يعنى انسان، تا آنجا از توان و استعداد خود كار بگيرد كه اگربالاتر از آن عمل كند، باعث مشقّت و دشوارى در زندگى او خواهد شد.

در آيه ديگر خداوند مى فرمايد:

)...لاَ يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلَّا وُسْعَهَا لَهَا مَا كَسَبَتْ وَعَلَيْهَا مَا اكْتَسَبَتْ...(291)).

»خداوند هيچ كس را جز به اندازه توانايى اش تكليف نمى كند. انسان هر كار نيكى انجام دهد براى خود انجام داده و هر كار بدى كند به زيان خود كرده است.«

جهاد يكنوع رويارويى، و كشمكش با طرف ديگر است، و بدون شك هر كسى كه وارد ميدان مبارزه شود، آخرين حدّ توان خود را به كار مى بنددتا پيروز شود. بنابراين بر شخص مؤمن است كه او نيز تمام قدرت خود رابه كار اندازد.

ب - قرآن كتاب جهاد است زيرا يك شيوه فراگير براى زندگى است،وآن سرشار از قدرت و حكمت و به چالش كشيدن شيوه هاى جاهلى است. و هنگاميكه مؤمنان مسؤوليت پياده كردن قرآن را به عهده مى گيرند،به وسيله آن با دشمنان به جهاد برمى خيزند، جهادى بزرگ و فراگير، جهادبا كلمه طيّبه، با كلمه درهم كوبنده، با عمل مستمر و بى وقفه، با آمادگى كامل و با مبارزه مسلّحانه، اين جهاد بزرگى است.

از اين بصيرت نكات ذيل را مى آموزيم:

اوّل - ضرورت فراگير بودن ديدگاه مجاهد. مجاهد تنها به يك بعد ازابعاد مبارزه نگاه نمى كند، بلكه مبارزه فرهنگى و تبليغاتى، و در كنار آن مبارزه سياسى و اجتماعى، و در كنار آنها مبارزه نظامى و مسلّحانه با همه ابعاد خود در برنامه هاى مجاهد قرار دارد.

دوم - ضرورت هدايت گرفتن از وحى و استفاده از قرآن كريم در همه ابعاد مبارزه. اين ضرورت براى آن است كه مجاهد، حدود و ثغور دين رانشكند و از طريق هدايت، منحرف نشود.

سوم - چون جهاد داراى ابعاد گوناگون و مختلف است، پس مؤمن باهمه توان و انرژى خود جهاد مى كند؛ جهاد با انديشه منظّم و سيستماتيك و تواَم با نوآورى و ابتكار در برنامه ريزى ها؛ جهاد با مال و انفاق دارايى خود، جهاد با سلاح سخن و قلم و ساير ابزارهاى تبليغاتى، جهاد از طريق روابط اجتماعى و والاترين درجه هم جهاد با خون است كه مافوق هرنيكى قرار دارد.