تزكيه نفس - احکام جهاد نسخه متنی

تزكيه نفس

همانسان كه كنترل اعضاى ظاهرى، بر تو واجب است، سركوب نفس سركش، و كنترل تمايلات نفسانى نيز واجب است، بدينسان بايد نفس خود را تأديب، تزكيه و تطهير نمائى، زيرا نفس شايسته ترين چيز است اگر براى اصلاح آن تلاش كنى، و خطرناكترين چيز است اگر فراموشش نمائى و يا از آن غافل بمانى.

خداوند سبحان مى فرمايد:

)وَأَمَّا مَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ وَنَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوَى * فَإِنَّ الْجَنَّةَ هِيَ الْمَأْوَى (17)).

»و آن كس كه از مقام پروردگارش ترسان باشد و نفس را از هوا باز دارد * قطعاًبهشت جايگاه اوست.«

و باز مى فرمايد:

)وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا * فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا * قَدْ أَفْلَحَ مَن زَكَّاهَا * وَقَدْخَابَ مَن دَسَّاهَا(18)).

»قسم به جان آدمى و آن كس كه آن را آفريده و منظّم ساخته * پس فجور و تقوا رابه او الهام كرده است * كه هركس نفس خود را پاك و تزكيه كرده، رستگار شده *وآن كس كه نفس خويش را به گناه آلوده ساخته، نوميد و محروم گشته است.«

و در احاديث نيز آمده است:

1 - امام صادق عليه السلام فرمود:

»إنّ اللَّه خصّ رسول اللَّه صلى الله عليه وآله بمكارم الأخلاق فامتحنوا أنفسكم، فإن كانت فيكم فاحمدوا اللَّه وارغبوا إليه في الزيادة منها، فذكرها عشرة: اليقين والقناعة والصبر والشكروالحلم وحُسن الخلق والسخاء والغيرة والشجاعة والمروة«(19).

»خداوند پيامبرش را به مكارم اخلاق، اختصاص و ويژگى داد پس خود را امتحان كنيد و اگر از مكارم اخلاق برخوردار بوديد، خدا را سپاس گوئيد و از او مكارم فزونترى را بطلبيد. حضرت ده چيز را به عنوان مكارم اخلاق برشمرد: يقين، قناعت،شكيبائى، شكر، بردبارى، حسن خلق، سخاوت، غيرت، شجاعت ومروّت.«

2 - امام باقرعليه السلام فرمود:

»قال رسول اللَّه صلى الله عليه وآله لعليّ عليه السلام: يا عليّ، اُوصيك في نفسك بخصال فاحفظها، ثمّ قال: اللّهمّ اعنه، أمّا الاُولى: فالصدق؛ لا يخرجنّ من فيك كذبة أبداً، والثانية: الورع؛لاتجترين على خيانة أبداً. والثالثة: الخوف من اللَّه كأنّك تراه. والرابعة: كثرة البكاء من خشية اللَّه عزّ وجلّ، يبنى لك بكلّ دمعة بيت في الجنّة، والخامسة: بذل مالك ودمك دون دينك، والسادسة: الأخذ بسنّتي في صلاتي وصيامي وصدقتي. أمّا الصلاة فالخمسون ركعة، وأمّا الصوم فثلاثة أيام في كلّ شهر؛ خميس في أوّله، وأربعاء في وسطه، وخميس في آخره، وأمّا الصدقة فجهدك حتى يقال: أسرفت ولم تسرف، وعليك بصلاة الليل وعليك بصلاة الليل وعليك بصلاة الليل، وعليك بصلاة الزوال، وعليك بقراءة القرآن على كلّ حال، وعليك برفع يديك في الصلاة وتقليبهما، عليك بالسواك عند كلّ وضوء وصلاة،عليك بمحاسن الأخلاق فاركبها، عليك بمساوئ الأخلاق فاجتنبها، فإن لم تفعل فلاتلومنّ إلّا نفسك«(20).

»پيامبر خداصلى الله عليه وآله به حضرت على عليه السلام فرمود: اى على! سفارش مى كنم خصلتهايى را در خود داشته باشى پس آنها را حفظ كن. سپس فرمود:

خدايا! او را يارى كن. امّا اوّلين خصلت، راستگويى است، هرگز از دهان تو دروغ خارج نشود. دوّم پرهيزكارى است، بر خيانت خود را جرأت مده. سوم ترس ازخداست به گونه اى كه گويى او را مى بينى. چهارم گريه زياد از ترس خداوند است كه باهر قطره اشكى براى تو خانه اى در بهشت ساخته مى شود. پنجم بخشيدن مال و جان در راه دين است. ششم عمل به سنّت من در نماز من، روزه من و صدقه من است؛ امّانماز پس پنجاه ركعت است امّا روزه پس سه روز در هر ماه است، پنجشنبه اوّل هرماه وچهارشنبه وسط هر ماه و پنجشنبه آخر هر ماه. امّا صدقه پس به اندازه كوشش وتوان تو است تا آنجا كه گفته شود اسراف كرده اى امّا در واقع اسراف نكرده اى. برتو باد نماز شب. بر تو باد نماز شب. بر تو باد نماز شب. و بر تو باد نماز ظهر، و بر توباد قرائت قرآن در هر حال، و بر تو باد بالا بردن دستهايت در نماز و برگرداندن آنها،و بر تو باد مسواك زدن در هنگام هر وضو و نماز، بر تو باد اخلاق نيكو كه آنها را درخود داشته باشى، و بر تو باد كه از اخلاق ناپسند پرهيز نمائى، پس اگر اينها را انجام ندادى، جز خود، كسى را ملامت نكن.«

3 - امام صادق عليه السلام نقل مى كند كه پيامبر خدا فرمود:

»الإسلام عريان؛ فلباسه الحياء، وزينته الوفاء، ومروّته العمل الصالح، وعماده الورع، ولكلّ شي ء أساس وأساس الإسلام حبّنا أهل البيت«(21).

»اسلام برهنه است، پس حيا لباس او، وفا زينت او، عمل صالح مروت او،وپرهيزكارى ستون آن است، و هر چيزى اساسى دارد و اساس اسلام، محبّت مااهل بيت است.«

4 - امام صادق عليه السلام فرمود:

»ينبغي للمؤمن أن يكون فيه ثماني خصال: وقور عند الهزاهز، صبور عند البلاء،شكور عند الرخاء، قانع بما رزقه اللَّه، لا يظلم الأعداء، ولا يتحامل للأصدقاء، بدنه منه في تعب، والناس منه في راحة، إنّ العلم خليل المؤمن، والحلم وزيره، والعقل أميرجنوده، والرفق أخوه، والبرّ والده«(22).

»سزاوار است شخص مؤمن، هشت خصلت را داشته باشد: در سختى هاوتحوّلات، با وقار و متانت، در بلا و مصيبت، شكيبا، در راحتى شكرگزار و به روزى خداوند، قانع باشد، بر دشمنان ستم نكند، براى دوستان مشقّت ايجاد ننمايد.بدن او، از جهت او در رنج و زحمت امّا مردم از او راحت باشند. به يقين دانش،دوست مؤمن، حلم و بردبارى، وزير او، عقل و خرد فرمانده سربازان او، مدارا،برادر او و نيكى كردن پدر اوست.«