انگيزه ها و عوامل گناه - احکام جهاد نسخه متنی

انگيزه ها و عوامل گناه

گناه كردن، انگيزه ها و عوامل خاصى دارد، و كسى كه بخواهد از گناهان اجتناب نمايد، بايد در جستجوى علل و انگيزه ها برآيد، و آنها را از اعماق وجود خويشتن ريشه كن نمايد. از جمله عوامل گناه، حرص، حسد،تكبّر و تعصّب است واز عوامل ديگر آن محبّت دنيا و زيورهاى دنيوى،رياست طلبى، شكم پرستى، لذّت خواهى، دوست داشتن خواب و غفلت آن، محبت زنان، شهوترانى و راحت طلبى و همچنين انحصارطلبى وخودخواهى است. احاديث شريف اين عوامل وانگيزه ها را براى مابخوبى بيان داشته و ما را در اين مورد نصيحت كرده است كه پاره اى از آنهارا باهم مى خوانيم:

1 - امام صادق عليه السلام فرمود:

»اُصول الكفر ثلاثة: الحرص، والاستكبار، والحسد«(140)

»ريشه هاى كفر سه چيز است: حرص، تكبّر و حسد.«

2 - امام صادق عليه السلام روايت مى كند كه پيامبر خداصلى الله عليه وآله فرمود:

»أركان الكفر أربعة: الرغبة، والرهبة، والسخط، والغضب«(141).

»اركان كفر چهار چيز است: رغبت )به دنيا(، ترس، ناخوشنودى )از مقدّرات الهى( و غضب.«

3 - امام صادق عليه السلام روايت مى كند كه پيامبر خداصلى الله عليه وآله فرمود:

»إنّ أوّل ما عُصِي اللَّه به ستّة: حبّ الدنيا، وحب الرياسة، وحب الطعام، وحبّ النوم، وحبّ الراحة، وحبّ النساء«(142).

»اوّلين چيزهايى كه خداوند بواسطه آنها معصيت شد، شش چيز است: دوستى دنيا، دوستى رياست، دوستى طعام، دوستى خواب، دوستى راحتى و دوستى زنان.«

4 - حضرت على عليه السلام فرمود:

»بُنِي الكفر على أربعة دعائم: الفسق، والغلوّ، والشكّ، والشبهة. والفسق على أربعةشعب: على الجفاء، والعمى، والغفلة، والعتوّ. والغلو على أربع شعب: على التعمّق بالرأي، والتنازع فيه، والزيغ، والشقاق. والشكّ على أربع شعب: على المرية، والهوى،والتردّد، والاستسلام. والشبهة على أربع شعب: إعجاب بالزينة، وتسويل النفس،وتأوّل العوج، ولبس الحقّ بالباطل. والنفاق على أربعة دعائم: على الهوى، والهوينا،والحفيظة، والطمع. والهوى على أربع شعب: على البغي، والعدوان، والشهوة، والطغيان.والهوينا على أربع شعب: على الغرة، والأمل، والهينة، والمماطلة. والحفيظة على أربع شعب: على الكبر، والفخر، والحميّة، والعصبيّة. والطمع على أربع شعب: الفرح،والمرح، واللجاجة، والتكاثر«(143).

»كفر بر چهار پايه بنا شده است: فسق، غلو، شك و شبهه. امّا فسق بر چهارشعبه قرار داده شده است:

جفا، كورى، غفلت، سركشى.

غلو نيز بر چهار شعبه است:

تعمّق به رأى )استبداد در رأى(، نزاع در رأى، كج فكرى، شقاق.

امّا شك نيز بر چهار شعبه است:

جدل، هوا و هوس، تردّد و دودلى، تسليم پذيرى.

امّا شبهه نيز بر چهار شعبه است:

شادمانى به زينت دنيا، وسوسه و اغواى نفس، تأويل عقائد كج و باطل،درآميختن حق به باطل.

نفاق نيز بر چهار پايه بنا شده است:

هواى نفس، سبك شمردن حق، كينه و دشمنى، طمع.

امّا هواى نفس بر چهار شعبه است:

سركشى، تجاوز، شهوت پرستى، طغيانگرى.

امّا سبك شمردن حق بر چهار شعبه است:

غفلت و بى توجّهى، آرزو، سهل انگارى، تسامح و تعلّل.

امّا كينه و دشمنى بر چهار شعبه است:

تكبّر، فخر و مباهات، حميت و نخوت، تعصّب.

امّا طمع بر چهار شعبه است:

خوشحالى، خودپسندى، لجاجت، افزون خواهى.

5 - امام صادق عليه السلام فرمود:

»ستّة لاتكون في المؤمن: العسر، والنكد، واللجاجة، والكذب، والحسد، والبغي«(144).

شش چيز در مؤمن نمى باشد: سختى، كجى و تندى، لجاجت، دروغ، حسد وستمگرى.«

6 - از حضرت ابوالحسن عليه السلام روايت شده كه مردى را يادآور شدوگفت: او رياست را دوست مى دارد، سپس امام عليه السلام فرمود:

»ما ذئبان ضاريان في غنم قد تفرّق رعاؤها بأضرّ في دين المسلم من الرياسة«(145).

»زيان دو گرگ درنده در گوسفندانى كه چوپانانش پراكنده شده اند، بيشتر اززيان رياست طلبى در دين مسلمان نيست.«

7 - جويرية بن مسهر مى گويد: پشت سر اميرالمؤمنين عليه السلام به مقصدى مى رفتم، پس ايشان فرمودند:

»يا جويرية، انّه لم يهلك هؤلاء الحمقى إلّا بخفق النعال خلفهم«(146).

»اى جويريه! اين احمقان به هلاكت نرسيدند مگر به شنيدن صداى كفشها از پشت سرشان.«

8 - امام باقرعليه السلام خطاب به ابوربيع شامى فرمود:

»يا أبا الربيع، لا تطلبنّ الرياسة ولا تكن ذنباً، ولا تأكل الناس بنا فيفقرك اللَّه«(147).

»اى ابا ربيع! طلب رياست مكن و دنباله رو مباش، و بنام ما چيزى را از مردم نخور كه خداوند فقيرت مى گرداند.«