عرق اهل محشر - ذکر مرگ و آنچه پس از آن است نسخه متنی

عرق اهل محشر

سپس در ازدحام خلايق و اجتماع آنها در محشر بينديش كه در اين موقف اهل آسمانهاى هفتگانه و زمينهاى هفتگانه و همه فرشتگان و جن و انس و شياطين و وحوش و درندگان و پرندگان حضور دارند و خورشيد برمى تابد در حال يكه گرمى آن چند برابر شده (729) و اسانى آن بدل به شدوارى گرديده و به اندازه دو كمان به سر جهانيان نزديك شده و بر روى زمين سايه اى جز سايه عرش خداوند باقى نمانده و ممكن نيست كسى جز مقربان در سايه عرش او قرار گيرد از اين رو دسته اى در سايه عرش الهى جاى دارند، و گروهى در معرض آفتاب سوزانند كه گرمى آن آنها را گداخته و بر اثر شدت تابش آن غم و اندوه آنها فزونى يافته است خلايق به سبب ازدحام جمعيت و آمد و شد اهل محش ريكديگر را دفع و از خود دور مىكنند و اين اضافه بر شدت شرمسارى آنها از افتضاح و رسوايى به هنگام عرض اعمالشان بر خداوند جبار است لذا شدت تابش خورشيد و حرارت آن دو گرمى نفسها و سوزش دلها با آتش شرم و ترس دست به هم مىدهد و عرق را از بيخ هر موى انسان جارى و برروى زمين محشر سرازير مىكند سپس به اندازه منزلتى كه هر انسان در پيشگاه خدا دارد عرق از حدود اندام آنها بالا ميرود، بعض يرا تا حد زانوى آنها مىرسد، و برخى را تا كمر، و دسته اى را تا نرمه گوش فرا مىگيرد و گروهى نزديك است كه در آن غرق شوند ابن عرم گفته: پيامبر صلّى الله عليه وآله فرموده است: «روزى كه مردم براى پروردگار جهانيان به پا مىخيزند كسانى از آنان تا نيمه گوش در عرق خود فرود مىروند»(730)

ابوهريره گفته است: پيامبر خدا صلّى الله عليه وآله فرمود: «روز قيامت مردم به حدى عرق مىكنند كه عرق آنها هفتاد گز بر روى زمين جارى مىشود و زبان آنها را لگام مىكند و به گوشهايشان مىرسد»؛ و اين حديث را بخارى و مسلم در صحيح خودشان روايت كرده اند(731) در حديث ديگرى آمده است: «مردم چهل سال ايستاده و چشم به آسمان مىدوزند و از شدت اندوه عرق آنهارا لگام كرده است»(732)

عقبد بن عامر گفته است: پيامبر خدا صلّى الله عليه وآله فرمود: «روز قيامت خورشيد به زمين نزديك مىشود و بر اثر آن مردم عرق مىكنند، بعضى عرق آنها به پاشنه پايشان و برخى به نصف ساق پا و دسته اى به زانو و گروهى به بالاى ران و بعضى به دهان آنها مىرسد - آن حضرت به دستش اشاره و آن را لجام دهان خود كرد و برخى را عرق از سر مىگذرد - دستش را به همين گونه بر سر گذاشت»(733)

مى گويم: پيش از اين از طريق خاصه (شيعه) ذكر شد كه عرق اهل محشر زياد است و پس از اين نيز بيان مىشود كه عرق دهانشان را لگام مىكند.

غزالى مىگويد: پس اى بيچاره در عرق اهل محشر و شدت اندوهشان بينديش چه در ميان آنها كسى است كه فرياد مىكند و مىگويد: پروردگارا مرا از اين اندوه و انتظار برهان اگر چه به سوى آتش باشد، و اينها همه پيش از آن است كه با حساب و عقاب روبرو شوند، و تو نيز يكى از اهل محشرى و نمى دانى عرقت به كجا خواهد رسيد بدان هر عرقى كه رنج بدن در راه، خدا اعم از حج، جهاد، روزه، قيام شب، آمد و شد براى برآوردن حاجت مسلمان، تحمل سختى در امر به معروف و نهى از منكر آن را از بدن خارج نكند در صحنه قيامت شرم و ترس آن را از بدن بيرون خواهد آورد و غم و اندوه آن طولانى خواهد بود و اگر فرزند آدم از نادانى و غرور مصون باشد مىداند كه رنج ريختن عرق در تحمل سختى طاعات امرى آسانتر و زمانش كوتاهتر از زيختن عرق اندوه و انتظار در قيامت است، چه آن روزى سخت و مدتش طولانى است.