1ـ تاريخچه ى اجمالى احزاب - جامعه ی مدنی و حاکمیت دینی نسخه متنی

ولايت مطلقه ى فقيه، اختيارات ولى فقيه و حاكم اسلامى و نظريه هاى سياسى به لحاظ ساختار ماهيت اقتدار، خصوصا با توجه به نظرهاى انتصابى و انتخابى ولى فقيه، انواع نظام هاى حزبى، ضرورت، منافع و معايب احزاب در جوامع بشرى و مانند اين ها نمونه هايى از مبادى تصورى و تصديقى جايگاه احزاب در حكومت ولايى است.

1ـ تاريخچه ى اجمالى احزاب

تاريخ حيات بشر به روشنى از تعدد شعب و گروه ها و تشكل هاى سياسى و اجتماعى گزارش مىدهد. اگر به اجمال به تاريخ سياسى اسلام نظر نماييم، عمده ى فِرَق، ملل و نحلِ اعتقادى و كلامى، نگرش سياسى و اجتماعى معينى نيز داشته اند. اولين اختلاف شيعه و سنى بر سر مسئله ى خلافت و امامت بوده است؛ مسئله اى اجتماعى و سياسى كه البته بخشى از دين نيز به شمار مىرفت. اهل سنت بر اين باور بودند كه پيامبر اسلام صلّى الله عليه وآله وسلّم قبل از وفات خود، خليفه اى تعيين نكرد؛ به همين دليل مردم در سقيفه ى بنى ساعده جهت تعيين خليفه اجتماع كردند و با ابوبكر بيعت نمودند. شيعيان نيز بر اين عقيده بودند كه امامت مانند نبوت، منصبى الهى است و همچنان كه خداوند سبحان هر كه را بخواهد به نبوت و رسالت برمىگزيند؛ همچنين هر كه را بخواهد براى امامت اختيار مىكند و به پيغمبر خود امر مىكند تا به امامتش تصريح كند و به پيشوايى مردم منصوبش سازد، تا به وظايف پيامبر قيام كنند. از اين رو شرط است كه امام چون پيغمبر از اشتباه و گناه معصوم باشد.1

بنابراين، تفاوت شيعه و سنى علاوه بر اين كه دو مذهب دينىاند، دو حزب سياسى نيز به شمار مىروند. تشكيل فرقه ى خوارج در جريان

1. حناالفاخورى و خليل الجر، تاريخ فلسفه در جهان اسلامي. ترجمه ى عبدالمحمد آيتي. (تهران: شركت انتشارات علمى و فرهنگى، 1367)، ص 109 و 112.