انديشمندان شيعه، انديشه ى سياسى اسلام را به دو دوران حضور و غيبت معصوم تقسيم كرده اند. گفتمان سياسى آن ها در دوران حضور سياسى امامان معصوم مورد اتفاق همه ى فقها و انديشمندان شيعه است گرچه در باب نظام سياسى در اعصار گذشته به صورت پراكنده سخن مىگفتند ولى جملگى ولايت سياسى و اجتماعى پيشوايان دين را پذيرا بودند و لكن نسبت به دوران غيبت رويكردهاى گوناگونى عرضه شده است. اغلب، ولايت انتصابى فقيهان را مطرح كرده اند و بر انتصاب عام فقها از سوى شارع مقدس به عنوان حاكم و زمامدار اسلامى به دلايل نقلى و براهين عقلى تمسك1. تفسير نور الثقلين، ج 1، ص 5872. همان، ص 589.