جامعه ی مدنی و حاکمیت دینی نسخه متنی

در ايالات متحده ى امريكا، دموكرات ها و جمهورى خواهان دو حزب اصلى را تشكيل مىدهند.

نظام چند حزبى در كشورهاى قاره ى اروپا رايج است. در فرانسه، شمار اين گونه احزاب در زمان هايى تا بيست حزب بوده است. در آلمان، ايتاليا و سويس نيز نظام چند حزبى وجود دارد. نظام تك حزبى يا جبهه ى متحد احزاب در كشورهايى وجود دارد كه داراى ايدئولوژى كمونيستىاند. اتحاد جماهير شوروى سوسياليستى، نخستين كشورى بود كه با حزب كمونيستِ حاكم، نظام تك حزبى را برگزيد. حزب كمونيست، هسته ى هدايت گر همه ى سازمان ها را تشكيل داد. پس از جنگ جهانى اول، تركيه، آلمان، ايتاليا، اسپانيا، پرتقال و چند كشور ديگر نيز نظام تك حزبى را برگزيدند. در آلمان، حزب ناسيونال سوسياليسم كه نخست به اقتصادنازى ـ سوزى و بعد نازى ناميده شد، به رهبرى هيتلر و در ايتاليا، حزب فاشيست به رهبرى موسولينى، تا هنگام شكست در جنگ جهانى دوم، اداره ى كشور را در دست داشتند.1

اين نظام ها از مزيت ها و عيب هاى مختلفى برخوردارند. مزيت نظام دو حزبى، ثبات حكومت و كابينه و كارايى ادارى و استمرار سياست است و نقص آن ناديده گرفتن منافع شمار زيادى از مردم مىباشد. مزيت و محاسن نظام چند حزبى، عدم امكان ديكتاتورى قوه ى مجريه يا كابينه و وسعت گزينش انتخاب كنند گان است و از نقايص آن، بىثباتى حكومت و نظام چند حزبى و آسيب پذيرى ادارى و دسيسه هاى فرصت طلبان است. محاسن جوامع تك حزبى، استقرار نظام و كار آمدى آن و معايبش امكان بيش تر ديكتاتورى قواى حاكمه است.

1. بنيادهاى علم سياست، ص 355ـ352.