مبانی اخلاق اسلامی نسخه متنی

6. كفايت جزم، بلكه ظنّ حاصل از تقليد، با توجه به اين كه نظر و فكر كردن نيز مستقلاً در اصول دين واجب است.

همان طور كه از آرا و نظرهاى علما به دست مىآيد، هيچ يك از علما، يقين را در اصول دين واجب ندانسته‏اند و حق هم همين است.

ما نمىتوانيم تمام مسلمين را در مورد اصول دين به تحصيل يقين ملزم و مكلّف كنيم؛ چون تكليف به يقين، نسبت به اكثر مردم تكليف به مالايطاق است.

البته اگر كسى بتواند با رياضات شاقه و تصفيه نفس، يا با تحقيقات علمى، خود را به مقام يقين برساند و به اين فضيلت و كرامت عُظمى دست يابد، به اشرف فضايل و اكمل كمالات دست يافته است. اما دست يابى به اين منزلت والا ممكن نيست، مگر براى افرادى خاص. از اين روست كه سيّد انبياء (صلّى الله عليه وآله وسلّم) فرموده است: مِنْ اَقَلِّ ما اوُتيتُمْ الْيَقينُ وَ عَزيمَةُ الصَّبْرِ؛(1) كم‏ترين چيزى كه به شما عطا شده، يقين و صبر استوار و قوى است.

و امام صادق (عليه السلام) مىفرمايد: اِنَّ اَلْعَمَلَ الْقَليلَ عَلَى الْيَقينِ اَفْضَلُ عِنْدَ اللّه‏ مِنَ الْعَمَلِ الْكَثيرِ عَلى غَيْرَ اليَقينِ(2). بى ترديد، عمل اندك مبتنى بر يقين، نزد خدا از عمل بسيار بدون يقين، برتر است.

نيز مىفرمايد: اَنَّ اللّه‏َ بِعَدْ لِهِ وَ قِسْطِهِ جَعَلَ الرَّوحَ وَالرّاحَةَ فى الْيَقينِ وَ الرِّضا وَ جَعَلَ الْهَمَّ وَ الْحُزْنَ فى الشَّكِ وَ السَّخَطِ.(3) خداوند متعال بر اساس عدل و قسط خويش، شادمانى و آسايش را در يقين و رضا قرار داده و حزن و اندوه را در شك و ناخشنودى.

(1). شهيد ثانى، مسكّن الفواد، ص 47.

(2). اصول كافى، ج 2، ص 57.

(3). بحار الانوار، ج 71. ص 159.