درس چهاردهم:




2. تحليه

تحليه از ماده حُلّى و حلى به معناى زيور است؛ پس تحليه يعنى به زيور آراستن. اين كلمه در علم اخلاق به معناى آراستگى به مكارم اخلاق است.

انسان اگر سه نوع صفت، يعنى صفات شيطنت، بهيميّت و سبعيّت را از خود بپيرايد و بزدايد، مرحله «تحليه» را انجام داده است و چون خود را به اوصاف فرشتگان و خصال انسانيّت آراسته گرداند، مرحله تحليه را پيموده است.

تخليه در برابر تحليه است؛ تخليه در مقام دفع و پيراستن است و تحليه در مقام جذب و آراستى است؛ و نيز تخليه، در مقام تبرّى، يعنى با رذايل اخلاق ستيز كردن و آنها را از كانون وجود خود زدودن؛ امّا تحليه در مقام تولّى است؛ يعنى با فضايل اخلاق انس و الفت پيدا كردن و در نهايت بدان‏ها متبلّس شدن. البته قبلاً گفتيم كه تخليه كار بسيار مشكلى است و بدون توفيقات رحمانى و تصميمات جدّى قاطع صورت نمىپذيرد. تحليه نيز بدون عنايت حضرت حق و جهاد و رياضت نفس و توكل و توسّل امكان‏پذير نيست.

گفتنى است كه تحليهمى تواند همچون تخليه، دفعى و يا تدريجى