آيه: 29 لَقَدْ أَضَلَّنِي عَنِ الذِّكْرِ بَعْدَ إِذْ جَاءنِي وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِلْإِنسَانِ خَذُولًا
ترجمه : رفيق من بعد از آن كه حق ّ از طرف خدا براي من آمد، مرا گمراه ساخت . و شيطان هنگام اميد، انسان را رها مي كند.نکته ها
((خذلان )) اين است كه انسان به حمايت كسي اميد داشته باشد، ولي او انسان را رها كند.به گفته ي روايات ، رهبر الهي ، مصداق ذكر است و گمراه كردن از ذكر (لقد اضلّني عن الذكر) يعني گمراه شدن از رهبر حق . (269) .ّ اسلام براي دوستي وانتخاب دوست ، سفارش هاي زيادي دارد و دوستي با افرادي را تشويق و از دوستي با افرادي نهي كرده است كه اين موضوع به بحث مستقلّي نياز دارد.برخي از عنوان هاي فرعي موضوع ((دوست و دوستي )) به اين شرح است :.راه هاي شناخت دوست ، مرزهاي دوستي ، ادامه ي دوستي ، قطع دوستي ، انگيزه هاي دوستي ، آداب معاشرت با دوستان و حقوق دوست ، كه براي هر يك آيات و روايات بسياري است و ما به گوشه اي از آنها اشاره مي كنيم :.اگر در شناخت كسي به ترديد افتاديد، به دوستانش بنگريد كه چه افرادي هستند. ((فانظروا الي خلطائه )).(270) تنهايي ، از رفيق بد بهتر است .. (271) از پيامبر (ص ) پرسيدند: بهترين دوست كيست ? فرمود: كسي كه ديدارش شما را به ياد خدا بيندازد، و گفتارش به علم شما بيفزايد و كردارش ياد قيامت را در شما زنده كند.. (272) حضرت علي (ع) فرمود: هنگامي كه قدرتت از بين رفت ، رفقاي واقعي تو از دشمنان شناخته مي شوند.. (273) حضرت علي (ع) فرمود: رفيق خوب ، بهترين فاميل است .. (274) در حديث آمده است : دوستت را در مورد غضب ، درهم ، دينار و مسافرت آزمايش كن . اگر در اين آزمايش ها موفّق شد، دوست خوبي است .. (275) در شعر شاعران نيز درباره ي دوست و دوستي ، بسيار سخن به ميان آمده و به معاشرت و همنشيني با دوستان خوب بسيار سفارش شده است .; همنشين تو از تو به بايدتا تو را عقل و دين بيفزايد.و از همنشيني با دوستان بد مذمّت شده است ، رفيق بد به مار خوش خط و خالي تشبيه شده است كه زهري كشنده در درون دارد.; تا تواني مي گريز از يار بديار بد بدتر بود از مار بد.مار بد تنها تو را بر جان زنديار بد بر جان و بر ايمان زند.يا دوست بد به ابر تيره اي تشبيه شده است كه خورشيد با آن عظمت را مي پوشاند.; با بدان منشين كه صحبت بدگرچه پاكي تو را پليد كند.آفتاب بدين بزرگي راپاره اي ابر ناپديد كند.پيام ها:
1- حسرت هاي دروني در اعمال و رفتار انسان مؤثّر است . (يعض ّ الظالم )2- رها كردن راه انبيا ظلم است . (ظلم به خود و ظلم به انبيا) (يعض ّ الظالم )3- عذاب قيامت بسيار سخت است . (يعض ّ الظالم علي يديه ) (مشرك تنها يك انگشت ويا يك دست خود را گاز نمي گيرد، بلكه دو دست خود را گاز مي گيرد)4- در قيامت ، وجدان ها بيدار مي شود. (يعض ّ يقول )5- پشيماني ، دليل بر اختيار انسان است و اگر كسي مجبور بود، پشيماني معنا نداشت . (ياليتني )6- دوستي هاي نامشروع امروز، فرداي خطرناكي دارد. (ياليتني ) دوست در سرنوشت انسان مؤثّر است .7- ايمان به تنهايي كافي نيست ، همراه بودن با انبيا نيز لازم است . (مع الرسول )8- ارتباط با انبيا هر چند اندك باشد، مي تواند راه نجات باشد. (سبيلا)9- دو دوستي در يك دل جا نمي گيرد. (دوستي پيامبر و دوستي انسان گمراه ) (اتّخذت مع الرسول ... لم اتّخذ فلانا خليلا)10- دوستان منحرف ، عوامل شيطانند. (فلانا خليلا و كان الشيطان )11- نام و شخص افراد مهم نيست ، كارايي آنان مهم است . (فلانا اضلّني )12- نشانه ي دوست بد آن است كه انسان را غافل كند. (اضلّني عن الذكر)13- گاهي عواطف دوستي ، بر استدلال و منطق غلبه مي كند. (اضلّني عن الذكر بعد اذ جاءني )14- خداوند با همه ي مردم اتمام حجّت مي كند. (بعد اذ جاءني )269-تفسير كنزا
270-بحار، ج 74
271-بحار، ج 7
272-تفسير قرطب
273-غرر الحكم
274-غررالحكم
275-بحار، ج 7