مدخلی بر انقلاب اسلامی نسخه متنی

برخى ديگر به حضور 100 هزار مبلّغ مسيحى در شهرهاى مختلف ايران و ساختن كليساها و مدارس و اماكن خدماتى اشاره كرده اند (1) كه مايه نگرانى و حساسيت مردم بود.

مطابق مواد قرارداد، كمپانى براى اجراى قرارداد، همه امكانات و لوازم مورد نياز خود را بدون محدوديتهاى گمركى وارد مى كرد و در داخل نيز با دست باز عمل مى نمود و تمام ارگانها و نهادهاى دولتى موظف به همكارى با آن بودند. انگليسى ها از همين موضوع استفاده كرده و همه چيز از اسلحه و مهمات گرفته تا كالاها و مشروبات الكلى حرام و حتى نيروى انسانى را به ايران سرازير نمودند و رفتار و اعمال آنها بيش از هر چيز مايه نگرانى مردم شد. از اين نظر اجراى اين قرارداد به نظر مردم چند اشكال عمده داشت كه قابل اغماض نبود:

1. نقض قوانين و مقررات اسلامى: ورود زنان و دختران بى حجاب اروپايى به ايران و حضور گسترده آنان در كوچه و خيابان و مزرعه و...، جدا از مفسده هاى اخلاقى كه داشت، نقض مقررات اسلامى در محدوده كشور بود و عده اى اين اجازه را داشتند كه مقررات رسمى ما را رعايت نكنند. رفت و آمد و اختلاط اروپاييان غيرمسلمان با مسلمانان و معاشرت آنان با مردم، مايه نگرانى مردم و عدم رعايت طهارت و پاكى مى شد و با توجه به حضور فراوان غيرمسلمانان مرز طهارت و نجاست از بين مى رفت.

عمّال كمپانى براى جلوگيرى از خريد و فروش خارج از چارچوب امتياز از سوى مردم در همه جاى زندگى و كار مردم حاضر شده، سرك مى كشيدند و موجب سلب امنيت روانى و روحى مردم مى شدند. آنها حتى خانه هاى مردم را تفتيش مى كردند تا هيچ معامله اى خارج از كانال كمپانى صورت نگيرد.

منشى امور شرقى سفارت و وابسته نظامى وقت انگليس در ايران در كتاب خود، 5 سال پس از جنبش تنباكو به اين مورد اشاره كرده، مى نويسد: «... اعمال حق تفتيش بشيوه اى كه برخى از كسان را از بهم خوردن امنيت خانه هايشان به هراس افكند،...

1. ابراهيم تيمورى، پيشين، ص 42.