مدخلی بر انقلاب اسلامی نسخه متنی

بوده است. امام به طور مكرر در اعلاميه هاى خود، به سرسپردگى شاه در مقابل آمريكا و اسرائيل تمسك جسته و با نفى نفوذ و سلطه اجانب بر كشور اسلامى، به تحريك احساسات مردم پرداختند. اين موضوع به قدرى مهم بود كه مردم نسبت به آ ن بشدّت واكنش نشان مى دادند و رژيم شاه هم در مقابل، هر گونه انتقاد نسبت به آمريكا و اسرائيل را ممنوع اعلام كرده بود.

البته قصد ما اين نيست كه شاه را يك مهره بى اراده در برابر ابرقدرتها، بخصوص آمريكا، قلمداد كنيم، همان طور كه نظريه استقلال او از غرب نيز مطرود است. واقعيت اين است كه مجموعه اى از عوامل مثل حمايت غرب از شاه، اعتقاد شخصى شاه به غرب، ترس و نفرت شاه از گرايشهاى راديكال، از او و رژيمش شخصيتى ساخته بود كه متحد اصلى و استراتژيك غرب در منطقه خليج فارس بود و با وجود او غرب نگران صف آرايى با شرق در اين منطقه نبود. (1)

موضوع ديگرى كه در اين دوره حادث شد و بر شدت احساسات ضد آمريكايى افزود، كاپيتولاسيون و اعطاى معافيتها و مصونيتهاى سياسى به اعضاى مستشارى نظامى آمريكا در ايران بود; با تصويب لايحه كاپيتولاسيون، حدود 40 هزار نفر از آمريكاييهاى مقيم ايران از شمول قوانين ايران معافيت كامل مى يافتند (2) و اين امر بوضوح نقض استقلال قضايى و حاكميت سياسى ايران به شمار مى آمد و مايه ننگ و تحقير ملت ايران بود. امام (رحمه الله) با توسل به همين مسأله كه ايران را تحت اسارت آمريكا قرار داد، بر رژيم شاه حمله كرد و از ارتش و مردم خواستند كه اين ننگ و تحقير را قبول نكرده، عليه آن اقدام كنند. (3)

از سوى ديگر، دوره حاكميت آمريكا بر ايران، دوره استثمار شديد ذخاير ومنابع ايران توسط آمريكاست كه در كنار سلطه سياسى، سلطه اقتصادى آمريكا را نيز نشان مى دهد. تحميل انواع اصلاحات و برنامه هاى اقتصادى بر ايران، نمودى از اين

1. زيباكلام، پيشين، ص 119 ـ 117.

2. مدنى، پيشين، ص 81.

3. رجوع شود به: سخنرانى امام به اين مناسبت در آبان ماه 1343 كه به تبعيد ايشان منجر شد.