مدخلی بر انقلاب اسلامی نسخه متنی

رژيمها در سطح جهان قرارداده بود. (1) سازمان عفو بين الملل در سال 1354 اعلام كرد كه كارنامه هيچ كشورى در جهان، سياه تر از كارنامه ايران درباره حقوق بشر نيست. (2) بدين لحاظ سازمان مذكور و كميسيون حقوق بشر سازمان ملل، بارها شاه را محكوم كرده بودند.

از همان ماههاى اوّل بعد از قيام 15خرداد و تبعيد امام خمينى(ره)، رفتار حكومت نسبت به مخالفين خود، بخصوص علما و روحانيّون، خشونت و شدّت بيشترى يافت و كم كم تعداد زندانيان هم رو به فزونى نهاد; هيچ گروهى در اين دوره از تيررس خشونت شاه مصون نماند و اغلب فعّالين سياسى تحت تعقيب و آزار قرار گرفتند و روانه زندانها شدند. محاكمه نظامى و اعدامهاى قاطعانه در انتظار متهمين بود.

در اوايل اين دهه شمار زندانيان سياسى، ظرف 5 سال، از چند صد نفر به چندين هزار بالغ گرديد كه اين امر نتيجه دو عامل بود: (3) يكى اين كه ساواك از سال 1352 محكوميتهاى سبك را كنار گذاشته، محكوميتهاى سنگين 10، 15 ساله و حتّى ابد را براى متّهمين معمولى مقرّر مى كرد. عامل دوم اين بود كه از آزادى زندانيانى كه دوره محكوميتشان تمام شده بود، جلوگيرى مى شد. اين رويه از اوايل سال 1354 به طور همگانى اعمال مى شد و شمار چنين زندانيانى كه دوره محكوميتشان تمام شده و دوباره در بند مخصوص نگهدارى مى شدند، تا اواخر سال 1355 به بيش از هزار نفر رسيد. روزنامه تايمز در 9 ژوئن 1977 (خرداد1356)، از قول شاه، رقم مجرمين سياسى را 2200 نفر نوشت، ولى در همان زمان ناظرين خارجى ارقامى بين 25 تا 100 هزار نفر را ذكر مى كردند. (4)

موج گسترده قلع و قمع مخالفين و رونق دادگاههاى نظامى و در مقابل اتخاذ شيوه مبارزه مسلحانه از سوى برخى گروهها، بازار ساواك را بيش ازپيش گرم كرد و به عنوان بازوى اصلى رژيم در مقابله با مخالفين درآورد. ساواك كه در سال 1336 تشكيل شده

1. زيباكلام، پيشين، ص 159.

2. مدنى، پيشين، ص 154.

3. همان، صص 159 ـ 193.

4. همان، ص156.