مدخلی بر انقلاب اسلامی نسخه متنی

عظيم و ضدّ امپرياليستى، براى مقابله با امپرياليسم و ارتجاع فرا مى خواند. (1)

ارگان هاى تبليغى حزب توده، حزب را متشكل از «عناصر آزادى خواه ايران» و «بزرگترين ضامن دمكراسى در ايران» (2) مى ناميدند كه طرفدارى از آزادى فكر و عقيده را وجهه همّت خود ساخته اند. به اين لحاظ، حزب توده، خود را «محافظ مشروطيت» و به عبارتى حزب مشروطه طلب دمكرات معرفى مى كرد (3) و در مورد تبعيت از قانون اساسى داد سخن داشت و همواره اتهام مخالفت با مشروطه را رد مى كرد. برخى معتقدند حزب توده با رهنمودهاى سفارت شوروى و با توجه به اتفاق نظر شوروى و انگليس در اوايل دهه 1320، يك برنامه اصطلاحات اقتصادى ـ اجتماعى را در چارچوب قانون اساسى مشروطه اختيار كرده بود (4) و در قالب قانون اساسى مبارزه مى كرد. به همين علت در كابينه ائتلافى قوام نيز سه وزير و در مجلس هشت كرسى نمايندگى داشت. البته در كنار اين مواضع اعتدالى، حزب توده بر مواضع ـ شوروى پسندانه ـ خود تأكيد داشت و خود و سياست هايش را در خدمت اهداف و منافع شوروى به عنوان «اولين خاستگاه سوسياليسم» قرار مى داد. در واقع حزب توده خود را مدافع جبهه دمكراسى، (5) تحت قيادت و رهبرى شوروى مى دانست و منافع مشروع دولتهاى بزرگ را محترم مى شمرد. (6)

با اين كه حزب توده به لحاظ سازمانى و تشكيلاتى قوى ترين جريان بود، (7) در تأثير گذارى بر روند تحولات سياسى ـ اجتماعى ايران، ناموفق تر از جريان هاى ديگر بود و منشأ اثرى نشد. اين عدم موفقيت، ناشى از كاستى ها و نقاط ضعف ذاتى حزب بود كه موجب شد پس از كوتاى 28 مرداد و به دنبال ضربات سنگين سال 1334، از

1. روزنامه مردم، ارگان حزب توده، دوره هفتم، سال اول، ش 1، 23/12/58.

2. رهبر، ارگان حزب توده، ش 829، 10/7/1325، ص 1.

3. همان، ش 257، 3/1/1323، ص 1.

4. ناصر ايرانى، بحران دمكراسى در ايران و دوازده مقاله ديگر (تهران: مركز نشر دانشگاهى، 1373)، صص 4ـ63.

5. احسان طبرى، الفباى مبارزه (بى م: بى نا، 1357)، صص 50 ـ 49.

6. نامه مردم، ش 1، دوره 5، 5/10/1325.

7. صادق زيباكلام، پيشين، ص 219.