مدخلی بر انقلاب اسلامی نسخه متنی

1ـ ماهيت مكتبى و اسلامى انقلاب : مهمترين ويژگى انقلاب اسلامى، ماهيت مذهبى آن است. از اين نظر، انقلاب اسلامى، انقلابى منحصر به فرد و بى نظير است. چون انقلابهاى مهم جهان، به لحاظ ماهيت، يا اقتصادى و مادى بوده اند و يا سياسى و آزادى خواهانه و حتى با جمع اين دو، هيچ يك از آنها انقلابهاى مذهبى نبوده اند. در حالى كه در انقلاب اسلامى ايران، در كنار عوامل اقتصادى و سياسى، ايمان و عقيده نيز وجود داشته (1) و عامل اساسى آن، اعتقاد و ايمان مردم به اسلام بود. بدين لحاظ، ماهيت اصلى انقلاب اسلامى، «اسلامى بودن» آن است.

مردمى كه به يك مكتب، ايمان داشته و به ارزشهاى آن بشدّت دل بسته باشند، هنگامى كه مكتب خود را در معرض خطر ببينند، براى جلوگيرى از خطر و احياى كامل مكتب، دست به قيام مى زنند. به تعبير شهيد مطهرى، چنين انقلابى هيچ ربطى به سيرى و گرسنگى و يا ارتباطى با آزادى سياسى و دمكراسى و يا فقدان آن ندارد و مردم در عين رفاه اقتصادى و سيرى شكم و نيز داشتن آزادى سياسى، فقط به دليل عدم استقرار كامل مكتب مورد اعتقاد خود برمى خيزند و انقلاب مى كنند. (2)

به اعتراف بسيارى از محققين و ناظران خارجى، ملت ايران در شرايط رفاه اقتصادى ناشى از افزايش قيمت نفت در اوايل دهه 1350، دست به انقلاب زدند و على رغم حاكميت طولانى استبداد، مردم در شعارها و راهپيماييهاى خود، بحث دمكراسى و آزاديهاى سياسى را به عنوان هدف اصلى و نهايى مدّنظر نداشتند و قالب و چارچوب حركت، به طور كامل مذهبى بود و از مساجد هدايت مى شد. به عبارت ديگر، مبارزه ملت ايران يك مبارزه همه جانبه و شامل در ظرف بزرگ اسلامى بود.

اين مبارزه تنها يك قيام عليه استبداد داخلى و استيلاى سياسى و يا تنها عليه استيلاى خارجى و استعمار اقتصادى نبود، بلكه در عين حال قيامى عليه فرهنگ و ايدئولوژيهاى غربى و دنباله روى از غرب هم بود. ملت ايران وقتى كه در تظاهرات چند ميليونى عيدفطر، و عاشورا و تاسوعا شعار «جمهورى اسلامى» را عنوان كرد،

1. مرتضى مطهرى، همان، ص 32.

2. همان، ص 26.