اصالت معرفت - شمیم ولایت نسخه متنی

اصالت معرفت

از فريضه بودن معرفت و اخلاص در مسير ولايت، نبايد تصور شود كه آن‏ها در
عرض يك‏ديگرند، به گونه‏اي كه معرفت همتاي اراده و نيّت و اخلاص باشد، بلكه اين دو با اين‏كه در هم تأثير و تأثر متقابل دارند؛ يعني اخلاص از معرفت مايه مي‏گيرد و عمل مخلصانه در باروري معرفت تأثير دارد، امّا در عين حال معرفت و شناخت اصل است و نيّت و اراده و اخلاص فرع آن، اخلاص بدون معرفت و فرع بدون اصل حاصل نمي‏شود.

به بيان ديگر معرفت و اخلاص متفاوتند و تفاوت آن‏ها در اين است كه اولاً، معرفت اصل است و اخلاص فرع آن. ثانياً، معرفت براي ابد ماندگار است، امّا اثر اخلاص با موت پايان مي‏پذيرد، زيرا انسان كه از نشئه دنيا رخت بربست، عمل او از همه شئونش، از جمله اخلاص، منقطع مي‏شود، امّا معرفت پس از مرگ شكوفا مي‏گردد. گرچه ثمره عمل و نتيجه اخلاص جاودانه خواهد بود.

نگاهي به سخنان علي(عليه‌السلام) در معرفت و اخلاص

براي تبيين اين مسأله كه معرفت اصل است و اخلاص فرع آن و در عين حال اين دو در هم تأثير و تأثر متقابل دارند، به رواياتي از اميرالمؤمنين(عليه‌السلام) استناد مي‏شود. حضرت امير(عليه‌السلام) مي‏فرمايد: «اصل العزم الحزم و ثمرته الظفر»[1]؛ اساس تصميم‏گيري دور انديشي و زيركي است. عزم و تصميم‏گيري كار عقل عملي است، امّا حزم و زيركي و فرزانگي كار عقل نظري است.

بر اين اساس كسي اهل عزم و اراده است كه خوب بفهمد؛ به عبارت ديگر عزم و تصميم كه كار عقل عملي است، در گرو حزم و دور انديشي عقل نظري است، ثمره آن عزمي كه در كنار حزم قرار گيرد، ظفر و پيروزي در جهاد درون و بيرون است.

[1] ـ شرح غرر الحكم، ج 2، شماره 3095.