مبدأ فاعلي وحدت
اتحاد دلها و هماهنگي جانها در گرو مسايل اقتصادي و ديگر شؤون مادينيست، زيرا دل يك امر غيرمادي است و مرهون ماديات نبوده، با ابزار مادي جذب نميشود. از اين رهگذر است كه قرآن كريم پيوند و انسجام دلها را در اختيار خداوند دلآفرين دانسته است و راهي براي انسجام آنها جز از طريق عنايت خداوندي ممكن نميداند.خداي سبحان در قرآن كريم به پيامبرصلي الله عليه و آله و سلم ميفرمايد: (و ألّف بين قلوبهم لو أنفقت ما في الأرض جميعاً ما ألّفتَ بين قلوبهم ولكنّ الله ألّف بينهم إنّه عزيز حكيم)[1]؛ و خدا ميان دلهايشان اُلفت انداخت كه اگر آنچه در روي زمين است، همه را خرج ميكردي، نميتوانستي بين دلهايشان اُلفت برقرار كني، ولي خدا بود كه ميان آنان اُلفت انداخت، زيرا او تواناي حكيم است.در جاي ديگر خداي سبحان ميفرمايد: (و اعتصموا بحبلالله جميعاً و لاتفرّقوا و اذكروا نعمتالله عليكم إذ كنتم أعداءً فَألّف بين قلوبكم فأصبحتم بنعمته إخواناً... )[2]؛ و همگي به ريسمان خدا چنگ زنيد و پراكنده نشويد و نعمت خدا را ياد كنيد؛ آنگاه كه دشمنان يكديگر بوديد و خدا ميان دلهاي شما اُلفت انداخت تا به لطف او برادران هم شديد....
حاصل آنكه مبدأ فاعلي تأليف قلوب و ايجاد وحدت ذات اقدس اله است، نه غير او.
[1] ـ سوره انفال، آيه 63. [2] ـ سوره آل عمران، آيه 103.