كه عبارت از صفات پسنديده و اخلاق حسنه‌اى است كه مربوط به قلب مي‌شود و آن بسيار است بعضى از آنها واجب است كه توجّه به آن و اكتسابش موجب نجات آدمى مي‌گردد و بعضى از جملة مستحبات و نوافل است كه دست‌يابى به درجاتِ عاليه به تحصيل آن بستگى دارد.از جملة واجبات، فراگيرى علوم تا آن حدى كه براى هر فرد مسلمان ضرورى است مى باشد كه عبارت است از عقايد حقّة دينى ولو بطور اجمال، و معرفت احكام شرعى كه انجامش بر او واجب است ولو از باب تقليد و شناخت آفات نفس و اخلاق حسنه و رذيله، هرچند اجمالى از آن كه در اين كتاب بيان شد. و امّا فراگيرى علم كلام براى مقابله با كسانى كه درصددند كه بدعتى در دين پديد آورند، و معرفت مسائل فقهى زيادتر بر آنچه كه بر انسان واجب است، و علمِ طبّ و امثال آن از صنعتها، اين امور از واجبات كفائى است ديگر از واجبات عينى توبة از گناهان است چه كبيره و چه صغيره، و شكر نعمتهاى الهى چه دنيوى و چه اخروى و صبر و شكيبائى بر مصائب، و اجتناب از معاصى و شهوات، و زهد و بي‌اعتنائى نسبت به زرق و برق اين دنيا و توكل بر پروردگار در جملة امور، و تفويض كار خويش به خدا بخصوص در مسئلة رزق، و رضا بقضاء حضرت حق و تسليم در برابر امر او، و خوف و ترس از او و اميد و طمع در رحمت و مغفرتِ حضرتش، و نيت و اخلاص براى او و يقين مي‌باشد.و از جملة نوافل و مستحبّات، تفكّر در مخلوقاتِ پروردگار، زيادتر از آنچه كه معارف واجبى كه در بالا بدان اشاره شد بر آن متوقف است، و مراقبت نفس و محاسبة آن بيشتر از آنچه كه تحصيل اخلاقِ واجبه منوط بدان است و بياد مرگ بودن وعوالم پس از مرگ را مدّ نظر داشتن، و تحصيل فضيلِ حكمت، كه همان مرتبة اعلاى قوّة عقليه و حدّ وسط است كه نه به طرف بي‌باكى و جربزه انسان كشيده شود، و نه بلاهت بر او مسلّط گردد، وآنچه كه تابع اين استقامت عقلى است از حسن تدبير، و خوش فكرى و تيزبينى و صواب ذهن، و معرفت تفسير قرآن وحديث و مسائل فقه زيادتر از آنچه كه بر هر فرد مسلمانى واجب است، و تحصيل فضيلت شجاعت كه همان استقامت قوّة غضبيه باشد بدون اينكه به سوى تهوّر و بي‌باكى كشيده شود، و يا جبن و بزدلى بر او مسلّط گردد، و مطيع ساختن قوّة غضبيه را در برابر قوّة عقليه و آنچه كه از تبعات اين امر است مثل بزرگوارى و جوانمردى، و بردبارى و ثبات و پايدارى، و بزرگ منشى و شهامت و وقار، و تحصيل فضيلت عفت كه همان مرحلة استقامتِ قوّة شهويّه است بدون ميل به سمت شهوترانى، و يا كشيده شدن به سوى خمود و بي‌حركتى و آن را مطيع قوّة عقليّه ساختن، و تحصيل آنچه كه از تبعات اين امر است مثل حياء، و صبر و سخاوت و گشاده‌دستى و حسن تدبير، و انبساط و انتقام، و حسن هيئت و قناعت و آرامش و پرهيزگارى و گشاده‌روئى و كمك به ديگران و ظرفيت داشتن.و ما مختصراً در مورد اين خصلت‌ها بدانگونه كه از علماء بهره گرفته‌ايم به بحث مي‌پردازيم. و تأييد و توفيق تنها از سوى خداى تبارك و تعالى است.
لطفا منتظر باشید ...
