طبق معنى آيه شريفه در باره پيمان گرفتن خدا از بنى اسرائيل سخن مى گويد و سپس وعده خدا را به بنى اسرائيل چنين تشريح مى كند كه خداوند به آنها فرمود:من با شما خواهم بود از شما حمايت مى كنم (و قال الله انى معكم ) اما دنباله آيه مى فرمايد:به چند شرط من با شما بود از شما حمايت خواهم كرد1- به شرط اينكه نماز را بر پا داريد (لئن اقمتم الصلوة ) 2- و زكات خود را بپردازيد (و اتيتم الزكاة )3- به پيامبران من ايمان بياوريد و آنها را يارى كنيد (وامنتم برسلى و عزرتموهم )4- علاوه بر اين ،از انفاقهاى مستحب كه يكنوع قرض الحسنه با خدا است خود دارى ننمائيد (و اقر ضتم الله قرضا حسنا) اگر به اين پيمان عمل كنيد،من سيئات و گناهان گذشته شما را مى بخشم ( لا كفرن عنكم سيئاتكم ) و شما را باغهاى بهشت كه زير درختان آن نهرها جارى است داخل مى كنيم (ولا دخلنكم جنات تجرى من تحتها الانهار )) ولى آنها كه راه كفر و انكار و عصيان را پيش گيرند مسلما از طريق مستقيم گمراه شده اند( فمن كفر بعد ذلك منكم فقد ضل سواء السبيل ) .(128)
سوال
در اينجا سوال اين است چرا در اين مساله (( نماز و زكات )) بر ايمان به موسى مقدم داشته شده است با اينكه ايمان به او قبل از عمل بوده است ؟جمعى از مفسران پاسخ چنين داده اند كه منظور از (( رسل )) در آيه فوق پيامبرانى است كه بعد از موسى آمده اند، نه خود موسى بنابراين ، دستورى نسبت به آينده مى باشد كه مى تواند بعد از نماز و زكات قرار گيرد و اين احتمال نير هست كه (( رسل )) اشاره به همان نقباى بنى اسرائيل باشد كه پيمان وفادارى نسبت به آنها از بنى اسرائيل گرفته شده است .در تفسير مجمع البيان مى خوانيم كه بعضى از مفسران پيشين احتمال داده اند كه نقباى بنى اسرائيل رسولان خدا بودند و اين احتمال آنچه را در بالا گفتيم تاييد مى كنيم .(129)
داستان آيه 20
پاداش نماز و ايمان بخدا و رسول بهشت است
حضرت عبدالعظيم حسن از امام يازدهم امام حسن عسكرى عليه السلام روايت كرده است كه حضرت فرمود:موسى بن عمران با خداوند سخن گفت و عرض كرد:بار خدايا، جزاى كسى كه نماز را در اول وقت مى خواند چيست ؟خداوند فرمود: خواسته هايش را بر مى آورم و بهشتم را به او مباح مى گردانم . .(130)آرى ، چون نمازگزار محبوب ترين كارهاى خود را ناديده مى گيرد و بر فرمان خدا و رسول گردن مى نهد و فريضه الهى را بر همه منافع خود مقدم مى دارد، خداوند نيز محبوبترين و بهترين جايگاه را كه بهشت است ، براى او مباح و حلال مى گرداند و او را به بهترين نعمتهاى بهشت خويش متنعم مى سازد.
آيه 21 : انفاق در حال نماز
انما وليكم الله و رسوله و الذين امنوا الذين يقيمون الصلوة و يوتون الزكوة و هم راكعون .(131)
ترجمه
فقط خدا و رسولش و مومنانى كه نماز را بر پا مى دارند و در ركوع زكات مى دهند يار و ياور شما هستند.
تفسير آيه
اين آيه شريفه معروف به آيه (ولايت ) در قرآن معروف است كه با كلمه (( انما )) شروع مى شود كه در لغت عرب به معنى انحصار آمده است كه مى فرمايد: (( ولى و سرپرست زكات مى دهند )) (انما وليكم الله و رسوله و الذين امنوا الذين يقيمون الصلوة و يوتون الزكاء و هم راكعون ) شك نيست كه ركوع در اين آيه به معنى ركوع نماز است ،نه به معنى خضوع ، زيرا در عرف شرع و اصطلاح قرآن ، هنگامى كه ركوع گفته مى شود به همان معنى معروف آن يعنى ركوع نماز است ،و علاوه بر شان نزول آيه و روايات متعددى كه در زمينه انگشتر بخشيدن على عليه السلام در حال ركوع وارد شده و مشروحا بيان خواهيم كرد، ذكر جمله (يقيمون الصوة ) نيز شاهد بر اين موضوع است ،و ما در هيچ مورد قرآن نداريم كه تعبير شده باشد زكات را با خضوع