آيا آباد ساختن مساجد به معنى آبادى ساختمان و تاسيسات آن است ،يا به معنى اجتماع و شركت در آن ؟ بعضى از مفسران تنها يكى از اين دو قسمت را تفسير (( عمران مساجد )) در آيه فوق انتخاب كرده اند در حالى كه مفهوم اين كلمه يك مفهوم وسيع است ،و همه امور را شلالم مى شود.مشركان و بت پرستان نه حق شركت در مساجد دارند و نه تعمير و بناى ساختمان آنها و همه اين امور بايد به دست مسلمانان انجام پذيرد.ضمنا از اين آيه استفاده مى شود كه مسلمانان نبايد هدايا و كمكهاى مشركان بلكه تمام فرق غير اسلامى را براى ساختمان مساجد بپذيرند، زيرا آيه شريفه با كلمه (( انما )) كه متوليان و پاسداران مساجد نيز بايد از ميان پاكترين افراد انتخاب شوند،نه اينكه افراد ناپاك و آلوده به خاطر مال و ثروتشان و يا به خاطر مقام يا نفوذ اجتماعشان - آن چنان كه در بسيارى از نقاط متاسفانه رايج شده - بر اين مراكز عبادت و اجتماعات اسلامى گمارده شوند بلكه تمام دستهاى ناپاك را از تمام اين مراكز مقدس بايد كوتاه ساخت و از آن روز كه گروهى از زمامداران جبار و يا ثروتمندان آلوده و گنهكار دست به ساختمان مساجد و مراكز اسلامى زدند، روح و معنويت وبرنامه هاى سازنده آنها مسخ شد ، و همين است كه مى بينيم بسيارى ازاين گونه مساجد شكل مسجد ضرار را به خود گرفته است !
2-عمل خالص تنها از ايمان سرچشمه مى گيرد
ممكن است بعضى چنين فكر كنند كه چه مانعى دارد،از سرمايه هاى غير مسلمان براى عمران و آبادى اين مراكز استفاده مى كنيم ؟ اما آنها كه چنين مى گويند توجه به اين نكته اساسى ندارند كه اسلام همه جاى عمل صالح را ميوه درخت ايمان مى شمرد،عمل هميشه پرتوى از نيت و عقايد آدمى است و هميشه شكل و رنگ آنرا به خود مى گيرد نيت هاى ناپاك ممكن نيست عمل پاكى به وجود آورد، و محصول مفيدى از خودشان دهد، چه اينكه باز تاب است .
3- پاسداران شجاع در مساجد
جمله ( لم يخش لا الله )) (جز از خدا نترسد) نشان مى دهد كه عمران آبادى و نگاه دارى مساجد جز در سايه شهامت و شجاعت ممكن نيست ،هنگامى اين مراكز مقدس اسلامى به صورت كانونهاى انسان سازى و كلاسهاى عالى