نقش مردم در شعر دعبل
دعبل شاعر شيعى بود و افكار و عقايدش از سرچشمه زلال مكتب تشيّع و منبع وحى و الهام نبوّت و امامت سيراب شده بود و انديشه هايى همچون جبرگرايى و تسليم سرنوشت شدن در اشعار او ديده نمى شد. او كه مدافع سرسخت حق آل على بود و خلفا و حاكمان ظالم را هجو و نكوهش مى كرد, از نقش مردم درحوادث ناگوار تاريخ اسلام غافل نبود. دعبل مردمِ زمان ائمه اطهار را شريك جرم خلفا مى دانست! او معتقد بود اگر مردم به پيمان خود با پيامبر و على } در روز غدير, پايبند مى ماندند, هرگز حكومت اسلامى از مسير اصلى خود (سنّت پيامبر) منحرف نمى گشت; اگر مردم بى اعتنا و بى وفا نبودند, حق على غصب نمى شد و حادثه دلخراش كربلا رخ نمى داد و امامان شيعه كه وارثان پيامبر و حاملان علوم و اسرار الهى بودند, خانه نشين و مظلوم و شهيد نمى شدند و حكومت مسلمانان به دست خلفاى عيّاش و ظالم و خدانشناس نمى افتاد.
در اين باره در فصول مختلف كتاب, از جمله در شرح و بيان قصيده (تائيه مدارس آيات), قصيده (رائيه), قصيده (طائيه) در هجو ابراهيم بن مهدى و… بيش تر بحث خواهيم كرد.