در عرصه ادبيات - دعبل خزاعی نسخه متنی

در عرصه ادبيات

دعبل از شاعران اصيل عرب است. بدين خاطر شعر او در اصالت و صلابت و فخامت و استحكام به كمال رسيده وجزو اشعارى است كه در اثبات قواعد زبان و ادبيات عرب, مثل لغت, صرف و نحو, فصاحت و بلاغت و صنايع بديعى و شعرى به آن استشهاد مى شود و مورد استناد قرار مى گيرد. براى مثال به يك نمونه اشاره مى شود:

محبوب من سلمي§! تعجّب مكن از مردى كه موى سپيد پيرى در سرش ظاهر شده و مى خندد و او اندوهگين مى گريد!
اين بيت دل انگيز, براى اثبات صنعتِ (ايهام تضاد) ـ كه يكى از صنايع زيباى بديعى است ـ مورد استشهاد قرار گرفته است. كلمه (ضَحِكَ) (خنديد) در اين بيت در مقابل كلمه (بَكي§) (گريه كرد) آمده است كه اين را (تضاد) يا (طِباق) گويند, امّا لطف شعر در اين است كه كلمه (ضحك) به معناى حقيقى خود (خنديد) نيست, بلكه به معناى (ظَهَر) (ظاهر شد) آمده است. آن گاه با توجه به كلمه (فَبَكي§) (پس گريه كرد), بين (ضَحِكَ) و (فَبَكي§) ايهام تضاد به وجود آمده است.

علاقه مندان براى اطلاع بيش تر, مى توانند به كتاب (مطوّل), اوايل فن ثالث (علم بديع) ذيل عنوان (مطابقه)(1) يا كتاب (مختصر المعانى) و (تلخيص المفتاح) و ديگر كتاب هاى معانى و بيان و بديع, مراجعه كنند.