نقد شعر - دعبل خزاعی نسخه متنی

نقد شعر

نقد اشعار شاعران ديگر و تشخيص سره از ناسره در عالم شعر و شاعرى, يكى از كارهاى دعبل خزاعى بوده است. در اين مورد حكايات و رواياتى در برخى از كتب معاجم و تذكره ها نقل شده است. براى مثال, به يك مورد اشاره مى كنيم:

(ابوتمّام) از شاعران و اديبان بسيار بزرگ عرب و معاصر دعبل بود و علاوه بر ديوان اشعار, كتاب معروف و گران سنگ (ديوان الحماسه) از تأليفات ارزشمند او است. ابو تمّام گرچه شيعه و از دوستداران اهل بيت بود و در مدح و مصيبت خاندان پيامبر شعر مى سرود, امّا با (على بن جَهْم) ـ كه از شاعران مشهور عرب و از دشمنان اهل بيت بود و دشمنان و مخالفان آل على, از جمله متوكل عباسى را مدح مى كرد و به دوستداران آل محمّد زخم زبان مى زد ـ دوستى داشت. دوستى (ابوتمام) شيعى و دوستدار اهل بيت با (على بن جهمِ) گمراه و دشمن اهل بيت, بر دعبل گران مى آمد, زيرا دعبل شاعر متعهد و دوستدار اهل بيت بود و در فكر و عمل خويش (تولّى) و (تبرّى) داشت و معتقد بود در همه حال و به هر طريق بايد دوستدار آل محمّد بود و از دشمنان آنان تبرّى جُست. ابوتمّام (تولّى) داشت, مثل بسيارى از شاعران عالم اسلام, امّا به طور كامل (تبرّى) نداشت و لااقل در عرصه ادبيات و شعر با دشمنان خاندان عصمت و طهارت, دوست بود. همين نقطه ضعف اعتقادى و اخلاقى ابوتمّام موجب شد دعبل با او ميانه خوبى نداشته باشد, بلكه با او درگير شود و اشعارش را به محك نقد بزند
و نقاط ضعف شعرى و ادبى او را آشكار كند. دعبل در باره ابو تمام مى گفت: (او شاعر نيست, بلكه خطيب و سخنور است و شعرش به خطابه و سخنورى ماننده تر و نزديك تر است!) و نيز در مقام نقد اشعار و نشان دادن ميزان ارزش شعر و قدرت شاعرانه ابو تمّام, مى گفت: ( اشعار او (سرقت ادبى) است كه از شعر ديگران اخذ كرده و آن ضعيف و كم اهمّيت, و ثلث سومش خوب و قابل قبول است!)
گاهى بيت بيت برخى از قصايد ابوتمّام را با اشعار شاعران پيشين تطبيق و ثابت مى كرد او با تغيير و تحريف و جايگزينى كلمات, شعر ديگران را به اسم خودش مى نويسد و مى خواند و از آن خود مى داند!
و بالأخره دعبل بدان خاطر كه ابوتمّام را شاعر كامل نمى شناخت, در كتاب خود (طبقات الشعراء)(1) كه در شرح احوال و آثار شاعران عرب تأليف كرد, احوال و اشعار ابوتمام را نياورد.(1)
دعبل به نقد و بررسى اشعار ديگر شاعران بزرگ متقدم و معاصرش نيز مى پرداخت كه نقل همه آنها در اين مختصر نمى گنجد.