قصيده تائيه دعبل, به خاطر اهميّت اعتقادى, تاريخى و هنرى آن, مورد عنايت و قبول امام رضا قرار گرفت. بعدها نيز اديبان, شاعران و عالمان بزرگ و خوش ذوق شيعه و سنّى متوجّه عظمت آن شده, در نقل و شرح و تفسير آن همّت كرده, كوشش فراوان نمودند. در اين جا به بعضى از فقها و محدثان و عالمان بزرگ شيعه كه در قرون گذشته بر اين چكامه گرانسنگ و جاودان شرح نوشته اند, اشاره مى كنيم(1):1. عùمه محمّد باقر مجلسى, متوفى به سال 1111هـ.ق. صاحب كتاب عظيم (بحار الانوار). شرح تائيّه علامه مجلسى در سال 1359ش. در تهران با تصحيح على محدّث, چاپ شده است. قبل از آن هم به صورت سنگى و افست چاپ شده بود. يك نسخه از آن با خط سلطان على سليمانى ضميمه كتاب (قصايد اثنى عشريه)(1) از موقوفات (سليمان خان افشار) چاپ شده و بى تاريخ است.2. علامه محدّث, سيد نعمت الله جزايرى, متوفّى به سال 1112هـ.ق.3. علامه كمال الدين محمّد بن محمّد قنوى شيرازى.4. علامه حاج ميرزا على عَلْيارى قره داغى تبريزى, در گذشته به سال 1327هـ. ق. صاحب كتاب (بهجة الآمال فى شرح زبدة المقال) در علم رجال.5. فاضل تونى, در زمان ما نيز كسانى, اين قصيده را ترجمه و شرح كرده اند, از جمله:1. سيد عبدالرّحيم ذكرى; تحت عنوان (زندگانى دعبل بن على خزاعى). با اغلاط چاپى فراوان از روى جلد و عنوان كتاب گرفته تا آخر, بدون تاريخ چاپ و نشر.2. عزيز الله حاجى مشهدى; متن قصيده و ترجمه فارسى آن و پاورقى با استفاده از شرح علامه مجلسى, به ضميمه ترجمه منظومى از مؤلف در پايان كتاب. چاپ انتشارات واحد تحقيقات اسلامى بنياد بعثت, 1363.3. صديقه وسمقى, شاعر فاضل و مترجم ارجمند معاصر; كتاب ايشان تحت عنوان (شاخه هاى شكسته) به شرح و ترجمه دو قصيده (تائيه مدارس آيات) و (رائيه) در مدح و مرثيه امام رضا و هجو بنى عباس پرداخته است. امتيازى كه ترجمه خانم وسمقى بر ديگر ترجمه هاى فارسى تائيه و رائيه دعبل دارد, شاعرانه بودن آن است.(1)
لطفا منتظر باشید ...
