پيدايش مذاهب نه گانه
يهوديان به مرور زمان فرقه هاى متعدد يافتند, و طبق حديث شريف نبوى (ص ) به 71 گروه متفرق شدند.مهم ترين فرقه ها ومذاهب آنان درگذشته وحال فرقه هايىهستند كه صاحبان ملل و نحل درقديم و جامعه شناسان اديان به تازگى نوشته اند.شهرستانى چهار فرقه را به عنوان مهم ترين مذاهب يهود, اين گونه معرفى مى كند:((95))
1 - عنانيـه
ايـن گروه پيروان ((عنان ابن داود))اند, و از خوردن پرنده , آهو و ملخ پرهيزمى كنند.حيوان را از
پـشـت گـردن ذبح مى كنند.حضرت عيسى را يكى از اولياء اللّه وپيرو دين حضرت موسى (ع ) بر
مى شمارند و منكر نبوت وى هستند, اما به ظلم يهود بر حضرت عيسى معترف اند.2 - عيسويه
ايـن گـروه پـيـروان ((ابـوعيسى اسحق ابن يعقوب اصفهانى )) معاصر منصور دوانيقى از خلفاى
بـنى عباس هستند.ابوعيسى , نهضتى را عليه مسلمانان ترتيب داد, اماخود و يارانش در رى كشته
شـدند.او ادعاى نبوت مى كرد و خود را ((مسيح منتظر))مى ناميد.گوشت هر ذبيحه اى ـ اعم از
پرنده و حيوانات ديگرـ را حرام مى دانست ونمازهاى ده گانه را تشريع كرد.3 - مقاربه و يوذعانيه
ايـن گـروه پـيـروان ((يـوذعان يا يهوذا)) اهل همدان اند.توصيه به زهد و كثرت نماز, وپرهيز از
گوشت و شراب از ويژگى هاى آنان است .4 - سامره
ايـن گـروه اغلب ساكن كوهستان هاى بيت المقدس و مصرند.پيروان آن به چندين فرقه منشعب
شـدنـد, ازقـبـيل ((دوستانيه ))پيروان ((الفان )) كه با ادعاى نبوت , خود را((كوكب درى موعود
تـورات )) مـعـرفـى مـى كـرد و ثـواب و عـقـاب را مـخـصوص دنيامى دانست , و هم چنين فرقه
((كوستانيه )) كه برخى از آنان معتقد به معاد و ثواب وعقاب بودند.هـاشـم رضـى , مـؤلـف كـتـاب ((اديـان بـزرگ جـهـان )), مذاهب مشهور يهود را چنين معرفى
مى كند:((96))
1 - صدوقيان
ايـن گـروه پـيـروان ((صـديـق كـاهـن )) معاصر حضرت سليمان (ع )اند.آنان از اشراف وداراى
گـرايـش هاى عقلى و فلسفى بودند و به قولى , برخى از احكام وشرايع يهود راقبول نداشتند و به
هـمين سبب از طرف فرقه مقابلشان ((فريسيان )) متهم به زندقه شدند, و چون در تورات سخنى
ازقـيـامت و بهشت و جهنم زده نشده بود, منكرمعاد شده , بقايى براى روح قائل نبودند, و فقط به
خداى يگانه و نبوت موسى وكتاب تورات اعتقاد داشتند.2 - فريسيان
اين گروه بر خلاف صدوقيان , سنت گرا و معتقد به قيامت , بلكه معاد جسمانى وهم چنين بقاى
روح بودند.بين فريسيان و صدوقيان هميشه جنگ بود و در سال63 ق .م .جنگ سختى بين آنان
در گرفت و عده زيادى كشته شدند.3 و 4 - قرائيم و ربانيم
وقـتـى كـتـاب تـلمود درقرن پنجم ميلادى تدوين و عرضه شد, عده اى از يهوديان احكام آن را با
تـورات قبلى مخالف ديدند.از اين رو, به مخالفت با تلمود پرداختند.اين گروه ((قرائيم )) بودند و
گروه طرف دار تلمود, ((ربانيم )) نام داشتند.5 - اسن ها
از قرن دوم قبل از ميلاد گروهى از يهوديان با روى كرد به طهارت , غسل , زهد,تصوف و رياضت ,
فرقه ويژه اى تشكيل دادند.اهتمام آنان به طهارت تاحدى بود كه براى پيش گيرى از آلودگى هوا
هميشه بيلچه اى همراه خود داشتند, تا مدفوع خويش را دفن كنند.آنان لباس سفيد مى پوشيدند,
نظام تعاون و اشتراكى را بين خود اجرا مى كردند و همه اموالشان را در يك انبار و خزانه نگه دارى
مى كردند.
ب ) مسيحيان
مـسـيـحيت با دو هزار سال سابقه , امروز بزرگ ترين دين جهان از نظر جمعيت محسوب مى شود.مـسيحيان به دليل برخوردارى از پيامبرى بزرگ , مانند حضرت عيسى (ع ) و كتاب آسمانى انجيلاز مصاديق مسلم اهل كتاب هستند.گرچه آن حضرت , افراد پاكى هم چون اكثر حواريون دوازده
گانه را در دامن خويش پرورش داد, اما ديرى نپاييد كه پس از صعودش به آسمان ـ به ويژه پس از
عـصـر حـواريـون آجـهـالـت هـا, برداشت هاى غلط, افسانه ها و خرافات بين پيروان ايشان شايع و
ديـن مـسـيـحـيـت تحريف شد.برخى از مبلغان مسيحيت , جاهلانه و برخى مغرضانه افسانه هاى
دروغين و در مواردى عقايد كفر آميز را به مردم آموزش دادند.انجيل
كتاب آسمانى انجيل ازنظر ماهيت با قرآن تفاوت كلى دارد.قرآن مجموعه آياتى است كه از جانب
خـداوند بر پيامبرش حضرت محمد(ص ) نازل و درزمان خودحضرت جمع آورى شده است و پس
از رحـلـت آن حـضرت در مجموعه اى به نام قرآن قرار گرفت و حتى يك جمله يا يك كلمه بر آن
افزوده نشد.اما آيات وحى شده بر حضرت عيسى (ع ), نه در زمان خود آن حضرت و نه پس از ايشان
به صورت مستقل گرد آورى نشد, بلكه مجموعه وحى هايى كه برخى حواريون و غير آنان درذهن
داشتند, همراه خاطراتى از زندگى و رفتار حضرت عيسى (ع ) و گفت و گوها ونصايح وعملكرد
ايـشـان وبـرخـوردهـاى دشـمنانش و فعاليت هاى يارانش كه در اذهان باقى مانده بود, به صورت
مـجـمـوعـه هـا و جـزوه هاى مختلف به مرور زمان به رشته تحرير درآمد و نام ((انجيل )) به خود
گرفت .انـجـيـلـى كـه در حـال حاضر وجود دارد, بخشى از ((كتاب مقدس )) است .كتاب مقدس شامل
دوبـخـش بـه نامهاى ((عهد عتيق )), يعنى تورات و ضمايم آن و ((عهدجديد)), يعنى انجيل هاى
چـهـارگـانـه و ضـمايم آن است كه جملگى به صورت يك كتاب چاپ شده است , مجموعه عهد
جديد,14 كتاب مقدس و عهد عتيق مابقى آن را تشكيل مى دهد.بخش هاى انجيل
عهد جديد مركب از 27 كتاب و رساله به شرح زير است :
1 - انجيل ((متى )), متى يكى از حواريون حضرت عيسى (ع ) بوده كه انجيلش رابين سال هاى
38 تا 60 ميلادى تاءليف كرده است .2 - انـجـيل ((مرقس )), وى حوارى نبوده و درسال 68 ميلادى كشته شده است وانجيلش را زير
نظر ((پطرس )) (يكى از حواريون ) نوشته است .3 - انـجـيـل ((لـوقـا)), (مـتـوفـاى 70 م .) وى نـيز از حواريون شمرده نشده , اما رفيق وهم سفر
((پولس )) بوده است كه در زمان حضرت , يهودى متعصب و ضد مسيحيت بوده وپس از عروج آن
حـضـرت مـدعـى نـصرانيت و از مروجان بزرگ مسيحيت بامشرب خاص خويش شده است .لوقا
انجيلش را با همكارى وى درسال63 ميلادى نگاشت .4 - انـجيل ((يوحنا)), وى از شاگردان حضرت و دوست پولس بوده , و انجيل را دراواخر قرن اول
ميلادى تدوين كرده است .5 - ((كـتـاب اعـمـال رسـولان )), اين كتاب تاءليف لوقا و خاتمه اى برانجيل وى بوده ومحتوايش
تاريخچه كليساى قديم است .6 - نـامـه هاى چهارده گانه پولس به قبايل سرزمين هاى مختلف , اين نامه ها كه هركدام بخشى از
عـهـد جـديـد اسـت , از يـك تـا بيست صفحه مى باشد.پولس اين نامه ها را بين سال هاى 52 تا
67 ميلادى منتشر كرده است .7 - ((نامه يعقوب )), اين نامه بيستمين بخش عهد جديد است كه مسيحيان معتقدند يعقوب برادر
حضرت عيسى آن را در سال 45 ميلادى تاءليف كرده است .8 - ((نامه هاى پطرس )), اين دو نامه بخش 22 و 23 عهد جديد است .9 - ((نامه هاى يوحنا)), بخش هاى 21, 24 و 25 را اين سه نامه تشكيل مى دهند.10 - ((نـامـه يهودا)), بخش 26 عهد جديد است كه در سال 66 از سوى ((يهوداى حوارى )) تدوين
شده است .11 - ((مـكـاشـفـه يـوحـنـا)), آخـرين بخش عهد جديد است كه در سال 98 ميلادى تدوين شده
است .((97))
اختلاف و انشعاب مسيحيان
مـسـيحيان پس از حضرت عيسى (ع ) دچار اختلافات بسيارى شدند و در مسائل فراوان به بحث و
اظهار نظرهاى متفاوت پرداختند, كه برخى از آن ها عبارت بوداز:
1 - چگونه خدا در مسيح , جسميت يافت ؟
2 - اقانيم سه گانه چيست و تثليث صحيح چه مفهومى دارد؟
3 - آيا آن كس كه مصلوب شد و مرد خدا بود يا انسان ؟
4 - آيا عيسى زنده است ؟
5 - چگونه عيسى فرزند خداست ؟
6 - آيا عيسى دوباره خواهد آمد, كى و چگونه ؟
اخـتـلاف نـظـر در ايـن گـونه مسائل آن ها را به تدريج به سوى تشكيل مذاهب متعدد كشاند كه
طـنـطـاوى در تفسير خويش تاريخ چه پيدايش اختلاف آرا و مذاهب در مسيحيت را تحليل كرده
است .((98))اين مذاهب فكرى طبق حديث نبوى (ص )به 72 فرقه تقسيم شدند.اما مهم ترين آن ها
كه در گذشته يا حال نقش بيش ترى درجامعه مسيحيت جهان داشته اند, عبارت از هفت مذهب
در گذشته و سه مذهب در حال حاضر است .