بررسی نظریه های نجات و مبانی مهدویت جلد 1

زبان، ارزش هاى سياسى، اقتصادى، اجتماعى، علمى، فلسفى، دينى، اخلاقى، حقوقى و ساير ارزش هاى فرهنگى ديگر وجود ندارد و كاربرد خود را از دست داده است، در اين صورت اين حكم به تمامى اين تمدن ها قابل تعميم نيست. زيرا براى مثال بخش عمده ى تمدن هاى به اصطلاح «خاموش» شده ى يونان و روم هم اكنون بيش از هر وقت ديگر زنده است. اين امر به گونه اى ديگر و با درجه ى مختلف در مورد پانزده تمدن مرده ى ديگر، از تمدن مصر گرفته تا عثمانى كاملاً صادق است. محو بخشى از كل فرهنگ يا تمدن به معنى مرگ كل آن نيست. سوروكين با نقد نظرات فيلسوفان تاريخ معاصر مى گويد بنابراين قانون مندى هاى دانيلفسكى،(1) اشپنگلر و توين بى درباره ى مرگ تمدن ها به صورت يك كل مبالغه آميز و مغالطه آميز هستند و بايد احكام دقيق تر و محدودترى جانشين آن ها شود. به اين معنا كه تنها بخشى از جنبه هاى نامحدود هر تمدن يا فرهنگ گذشته، هم اكنون فراموش شده اند.

سوروكين بر اين باور است كه تمدن ها مثل هر كالبد زنده اى دوره هاى فراز و فرودى دارند. گاه برخى از آن ها مثل بسيارى از نظام هاى فرهنگى يونان و رم در بى هوشى اجتماعى فرهنگى فرو مى روند كه ممكن است سال ها، دهه ها و حتى قرن ها ادامه يابد و ناگهان از خواب بيدار شوند. از اين بابت تجديد حيات يا رستاخيز نظام هاى يونان و روم در عصر رنسانس ايتاليا نمونه ى بسيار خوبى است. سوروكين به ديدگاه فيلسوفان ذكر شده در مورد تولد تمدن ها نيز انتقاد مى كند و مى گويد هيچ كس قادر به تعيين لحظه ى تولد تمدن ها نيست.

سوروكين مى گويد: اشپنگلر بر اين باور است كه مرحله ى آخر «تمدن» يك فرهنگ برتر با ظهور و رشد «دومين مرحله ى مذهبى» مشخص مى شود كه مرحله اى براى ظهور فرهنگ جديد برترى است كه «مرحله ى بهار» آن به شمار مى رود. بنا به

1- Nikoli Iakovlevitch Danilevsky 1822- 1885 م نويسنده ى روسى.