ترجمه الغدیر جلد 15

گزارش ديگر همان است كه طبرى در تفسير خود 31/11 از زبان قتاده آورده است كه گفت: براى ما چنين ياد كردند كه مردانى از ياران پيامبر "ص" گفتند: اى پيامبر خدا برخى از پدران ما بوده اند كه با پناه خواهان و همسايگان نيكوئى نموده و پيوند خويشاوندى را استوار داشته گرفتاران را مى رهانيدند و
آن چه برگردن مى گرفتند به انجام مى رساندند آيا براى ايشان نيز آمرزش نخواهيم؟ پيامبر "ص" گفت به خدا سوگند همان گونه كه ابراهيم براى پدرش آمرزش مى خواست من نيز براى پدرم آمرزش مى خواهم پس خداوند نخست اين فراز را فرو فرستاد: " پيامبر وگروندگان به او را نمى رسد... " و سپس نيز انگيزه ابراهيم "ص" را درآن كار باز نمود و گفت: " آمرزش خواهى ابراهيم براى پدرش نيز هيچ نبود...- تااين فراز- از پدر بيزارى جست. "

و طبرى از زبان عطيه عوفى و او از ابن عباس آورده است كه پيامبر "ص" خواست براى پدرش آمرزش بخواهد و خداوند او را از اين كار بادستورى به اين گونه بازداشت:

" پيامبر و گروندگان به او را نمى رسد كه براى بت پرستان آمرزش بخواهند..." و او گفت: پس ابراهيم كه براى پدرش آمرزش خواست؟ پس اين فراز فرودآمد: " و آمرزش خواهى ابراهيم براى پدرش نيز هيچ نبود مگر براى وعده اى كه به او داده بود... " الدرالمنثور283/3.

و از اين دو گزارش نيز به روشنى برمى آيد كه فرود آمدن آن فراز گرامى درباره ى پدرش و پدران كسانى از يارانش بوده نه درباره ى عمو و مادرش.

گزارش ديگر را نيز طبرى در تفسير خود 33/11 آورده و مى نويسد: ديگران گفته اند كه خواست خداوند از آمرزش خواهى در اين فراز، همان نماز گزاردن بر مرده كسى است سپس از زبان مثنى و او از عطاء ابن ابى رباح آورده كه پيامبر گفت من نماز گزاردن بر هيچ يك از مردمى را كه بر اين قبله اند رها نمى كنم- هر چند زنى حبشى باشد كه با روسبى گرى آبستن شود- زيرا من نشنيدم كه خداوند مرا از نماز بر كسى باز دارد مگر بر بت پرستان و اين دستور او نيز همان جا است كه مى گويد: پيامبر و گروندگان به وى را نمى رسد كه آمرزش بخواهند براى "يا نماز بگزارند بر" بت پرستان.

و اين روشنگرى نيز، اگر درست باشد ناسازگار خواهد بود با همه آن
گزارش هاى گذشته زيرا از همه آن ها برمى آيد كه خداوند در آن فراز دستور به خوددارى از آمرزش خواهى مى دهد و خواست وى همان است كه از نماى بيرونى واژه ها به دست مى آيد.

بگذريم، خود همين آشفتگى ها و ناسازگارى ها كه ميان اين گزارش ها و گزارش بخارى هست از ارزش همه آن ها مى كاهد و بازوى همه را سست مى كند پس نبايد گزارش هائى از اين دست را زمينه گفتگو گردانيد آن هم در جائى كه مى خواهيم مسلمان نيكوكارى را از مرز آئين بيرون بشماريم و كسى را كه در راه كيش ما همه گونه جانفشانى نموده از چار ديوار آن به در كنيم.

5 - از گزارش بخارى چنان برمى آيد كه دستور به خوددارى از آمرزش خواهى در هنگام مرگ ابوطالب فرود آمده و از نماى بيرونى آن چه اسحاق بن بشر و ابن عساكر آورده اند نيز همين را در مى يابيم چه آنان از زبان حسن گزارش كرده اند كه چون ابوطالب درگذشت پيامبر "ص" گفت ابراهيم براى پدر بت پرستش آمرزش خواست و من نيز براى عمويم چندان آمرزش مى خواهم تا دستورى در اين باره به من رسد پس خداونداين فراز رافرو فرستاد: پيامبر و گروندگان به او را نمى رسد كه براى بت پرستان "و از آن ميان نيز ابوطالب" آمرزش بخواهند. پس اين دستور بر پيامبر "ص" گران آمد و خداوند به پيامبرش "ص" گفت: آمرزش خواهى ابراهيم براى پدرش نيز هيچ نبود مگر براى وعده اى كه به او داده بود. الدر المنثور 283/3 و آن گاه اين گزارش، ناسازگار است با آن چه ابن سعد و ابن عساكر اززبان على آورده اند كه گفت: برانگيخته خدا "ص" را از مرگ ابوطالب آگاه كردم و او بگريست و گفت: " برو او را بشوى و جامه مرگ بپوشان و در خاك پنهان كن خدا او را بيامرزد و بر او مهربانى نمايد " من چنين كردم و برانگيخته خدا "ص" چندين روز براى او آمرزش مى خواست و از خانه اش بيرون نمى شد تا جبرئيل اين فراز را فرود آورد: " پيامبر و گروندگان به وى را نمى رسد كه... "
و شايد اين نماى برونى، همان باشد كه ابن سعد و ابوالشيخ وابن عساكر از زبان سفيان بن عيينه آورده اند كه عمر گفت چون ابوطالب درگذشت برانگيخته خدا "ص" به وى گفت: خدا تو را بيامرزد و بر تو مهربانى نمايد همچنان براى تو آمرزش خواهم خواست تا خدا مرا از اين كار باز دارد پس مسلمانان، آغاز كردند به آمرزش خواستن براى مردگانشان كه بر كيش بت پرستى مرده بودند پس خداوند اين فراز را فرو فرستاد: پيامبر و گروندگان به او را نمى رسد كه آمرزش بخواهند براى بت پرستان. الدر المنثور 283/3