برداشت خليفه درباره خواندن حمد و سوره در نماز
ملك العلماء در بدايع الصنايع 111/1 مى نويسد: عمر "ض" در نماز شام در يكى ازدو ركعت نخستين، حمد و سوره نخواند و آن را در واپسين ركعت بلند خواند. و عثمان "ض" نيز در نماز خفتن در دو ركعت نخست حمد و سوره نخواند و در دو ركعت واپسين، آن را بلند خواند.و هم درص 172 مى نويسد: آورده اند كه عمر "ض" در نماز شام در يكى از دو ركعت نخستين، حمد و سوره نخواند و آن را در ركعت سوم بلند خواند و آورده اند كه عثمان "ض" در دو ركعت نخستين حمد و سوره نخواند و در دو ركعت واپسين، آن را بلند خواند.
امينى گويد: آن چه دو خليفه انجام دادند از دو روى با آئين نامه پيامبرناسازگار است 1 - برگزار كردن يك يا دو ركعت بى خواندن حمد و سوره 2 - دوبار خواندن حمد در يك ركعت يا دو ركعت واپسين، يك بارش براى باز يافت
آن چه از دست رفت و ديگرى براى آن چه در خود آن ركعت بايد خواند- كه آئين نامه روشن شده پيامبر از اين هر دو شيوه بر كنار است و نمازى كه اين دو كاستى را داشته باشد پذيرفته نيست، درباره كاستى نخستين دستورهائى رسيده كه نمونه هائى از آن را مى بينيد:
1 - عباده پسر صامت آورده است كه پيامبر گفت: هر كس سوره حمد و بيشتر از آن را نخواند نمازش درست نيست.
و به يك گزارش: هر كس- پيشنماز باشد يا پسنماز- سوره حمد را نخواند نمازش درست نيست.
و به گزارش دارمى: هر كس سوره حمد را نخواند نمازش درست نيست برگرديد به صحيح بخارى 302/1، صحيح مسلم 155/1، صحيح ابو داود 131/1، سنن ترمذى 34/1 و 41، سنن بيهقى 38/2 و 61 و 164، سنن نسائى 137/2 و 138، سنن دارمى 283/1، سنن ابن ماجه 276/1، مسند احمد 314/5 و 321، كتاب الام 93/1، المحلى از ابن حزم 236/3، المصابيح از بغوى 57/1 كه جداگانه نيز درستى آن را گواهى كرده، المدونه الكبرى 70/1
1 - از زبان بوهريره آورده اند كه پيامبر گفت: كسى كه سوره حمد را نخواند نمازش درست نيست، كمبود دارد، كمبود دارد، كمبود دارد، نارسا است
و به يك گزارش كسى كه نمازى بگزارد و در آن سوره حمد را نخواند كمبود دارد- سه بار- و نارسا است.
و به گزارش شافعى: هر نمازى كه سوره حمد در آن خوانده نشود كمبود دارد. گزارش.
و به گزارش احمد: هر نمازى كه سوره حمد در آن خوانده نشود كمبود دارد، پس آن كمبود دارد، پس آن كمبود دارد.