ترجمه الغدیر جلد 15

آرى همه روشنگران قرآن نيز، اين گونه نقطه ضعف ها را كه در فرود آوردن آيه بالا درباره ابوطالب هست دريافته و باپيش چشم داشتن آن ها ارزش چندانى براى اين برداشت ننهاده اند تا آن جاكه برخى شان آن را با نشانى " و گفته شده " ياد كرده اند و ديگران برداشت هاى ناساز با آن را روشن تر دانسته وكسانى چند نيز روشنگرى هاى ناهماهنگ با آن را به بنيادهاى استوار، ماننده تر شناخته اند و اين هم نمونه اى از گفته هاشان:

طبرى در تفسير خود 109/7 مى نويسد: " اين فراز درباره بت پرستانى است كه نشانه هاى توانائى خداوند را دروغ شمرده مردم را از پيروى محمد و پذيرفتن راه او"ص" باز مى داشتند و از او دورى و كناره گيرى مى نمودند. " آن گاه اين برداشت خود را با همان گزارش هائى استوار مى نمايد كه از زبان ابن حنفيه و ابن عباس و سدى و قتاده و ابو معاذ آورديم. سپس برداشت ديگرى مى آرد كه بر بنياد آن، اين فراز درباره كسانى است كه از شنيدن قرآن وبه كار بستن آن چه در آن است مردم راباز مى دارند. و از ميان كسانى كه برداشتى به اين گونه داشته اند قتاده و مجاهد و ابن زيد را نام مى برد - كه اين برداشت هم برمى گردد به همان برداشت نخستين - سپس گفتار كسانى را كه مى گويند اين فراز درباره ابوطالب فرود آمده ياد مى كند وگزارش حبيب بن ابى ثابت را از زبان ديگرى كه او از ابن عباس آن را شنيده بازگو مى كند ودر دنباله آن - در ص.11 - مى نويسد: برترين اين برداشت ها براى روشنگرى اين فراز، برداشت كسانى است كه مى گويند: گوشه سخن به كسانى است كه مردم ديگر را

از پيروى محمد "ص" باز مى دارند و خود نيز از پيروى او دورى و كناره جوئى مى نمايند زيرا فرازهاى پيش از آن به يادآورى كسانى از بت پرستان مى پردازد كه با برانگيخته خدا "ص" كينه مى ورزيدند و گفتار او را دروغ شمرده و از وحى و الهامى كه از سوى خدا برايشان آورده بود روى برمى تافتند پس بايد اين فراز نيز:" مردم ديگر را از او باز مى دارند " درباره ايشان و گزارش كار ايشان باشد زيرا نشانه اى نداريم تا بتوانيم بگوئيم روى سخن كه تا اين جا به آنان بود ازاين پس درباره ديگرى است. و دنباله اين فراز و نيز فرازهاى پيشترش گواهى مى دهد كه برداشت ما درست است، همان برداشتى كه بر بنياد آن اين فراز گزارش شيوه گروهى ازبت پرستان در ميان توده برانگيخته خدا "ص" مى شود نه گزارش شيوه يك تن ويژه ازايشان. و بر اين بنياد پس روشنگرى فرازهاى ياد شده به اين گونه انجام مى گيرد:اى محمد اين بت پرستان هر نشانه اى نيز ببينند نمى گروند و هنگامى كه به نزد تو آيند با تو بگو مگو مى كنند و مى گويند آن چه تو براى ما آورده اى جز داستان ها و گزارش هاى پيشينيان چيزى نيست و ايشان ديگران را از شنيدن فرازهائى كه فرود آمده باز مى دارند و خود نيزاز تو كناره مى گيرند، پس از تو و از پيروى ات دور مى شوند و جز خود را به پرتگاه نيستى نمى افكنند.

رازى نيز در تفسير خود 28/4 دو برداشت در اين زمينه ياد كرده

1 - فراز ياد شده درباره بت پرستانى است كه مردم را از پيروى پيامبر و گواهى به برانگيختگى او بازمى داشتند

2 - تنها درباره ابوطالب فرود آمده. آن گاه مى نويسد: برداشت نخستين از دو روى به سخن درست ماننده تر است:

1 - همگى فرازهائى كه پيش از اين يك فرازآمده شيوه ايشان را نكوهش مى كند پس اين فراز نيز: " و ايشان مردم را ازاو باز مى دارند " بايد گزارشى از كارهاى ناپسند ايشان در برداشته باشدو اگر بگوئيم گوشه سخن به ابوطالب است كه مردم را از آزار رساندن به پيامبر باز مى داشته با فرازهاى پيش هماهنگ نيست.