"گزارش"
حافظ ابن ابى جمره ازدى اندلسى در بهجه النفوس 244/4 هنگام روشنگرى اين گزارش مى نويسد: ديده دل خود را بر كسى بدوز كه او "ص" بازمانده نوشيدنى اش را به وى نوشانيد. تا بدانى نيروى دانش وى چگونه بايد بشود؟ كه هيچ يك از جانشينان پيامبر به پاى وى نرسند- چه رسد به ديگر ياران پيامبر "ض"-وچه رسد به آيندگانشان " تا ياوه هائى كه به هم بافته.امينى گويد: بايسته بنياد داستان چنان است كه پيامبر اين خواب را پس از مسلمان شدن عمر كه سال ها پس از برانگيخته شدن خودش بوده ديده باشد. بر اين بنياد، آيا خودش "ص" در سراسر اين روزگار، تهى از دانش بوده؟- با آن كه در پايگاه پيامبرى جاى داشته- يامگر در دانش او نارسائى اى بوده تا اين شير كه در ناخن او- يا ناخن هايش- راه يافته آن را رسا گرداند؟ يا پيامبر با اين سخن، تنها مى خواهد اندازه دانش عمر را برساند و بنمايد كه آن را از سرچشمه آموزش هاى نهانى گرفته؟ در اين هنگام كسى كه درچنين پايگاهى باشد آيا پاسخ پرسش هاى روشن- دشوارهايش به كنار- از او پوشيده مى ماند؟ و آيا او را مى رسدكه چون در دانش نامه خداوندى در بماند اين سخن را بهانه آرد كه : بگير و بستان هاى بازار مرا از آموختن اين ها باز داشت؟
اگر اين مرد به- هنگام نوشيدن از سرچشمه دانش پيامبر بزرگ- دل و جانش رنگ دانش گرفت پس چه جاى آن داشت كه بگويد: همه مردم از عمر آئين شناس ترند- حتى زنان تازه شوى رفته- و ماننده هاى اين گواهى و چگونه روا بود كه در روشنگرى آئين ها و جز آن،به لغزش هاى بى شمارى دچار شود كه پاره اى از آن ها گذشت و اگر خدا خواهد بازمانده آن ها نيز بيايد.
و به راستى خداوند گار پاك بر پيروان كيش ما مهربانى نمود كه كار ايشان را پس از آن به دست وى سپرد كه از آن پيمانه به وى نوشانيد و من نمى دانم اگر پيش از آنى وى را به سرپرستى مى رسانيد فرآورده هاى نادانى تا چه اندازه در رويدادها رخ مى نمود و نشانه هاى ناسنجيده در دانش او به چه مرزى مى رسيد؟
و اى كاش سازنده اين داستان خنده آور به گونه اى آن را مى ساخت كه زمينه آن با برانگيخته خدا "ص" و جانشين او! جور دربيايد. با آن كه چنانچه روشن شد با هيچ كدامشان جور درنمى آيد. آرى، آنچه دروغگو به گردن دارد تنها ساختن افسانه است به هر گونه كه باشد و سرزنش را نيز بر بخارى بايد روا داشت- كه آن را ارزش نهد و براى تندروى اش در برترخوانى ها، آن را در صحيح خود بيارد و بيش از او نيز بر ماننده هاى ابن ابى جمره ازدى- كه با سخنان زر اندود، زمينه هاى درست را از چشم ساده دلان توده نهان مى دارند و اين كار را كه نزد خدا بسى سهمناك است آسان مى شمارند.