آيه: 84 حَتَّى إِذَا جَاؤُوا قَالَ أَكَذَّبْتُم بِآيَاتِي وَلَمْ تُحِيطُوا بِهَا عِلْمًا أَمَّاذَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ
ترجمه :
چون گردآيند، (خداوند) مي فرمايد: آيا آيات مرا دروغ انگاشتيد و حال آن كه به آنها احاطه ي علمي نداشتيد، آيا شما (در طول حيات جز تكذيب ) چه مي كرديد.?نکته ها
با توجّه به اينكه در قيامت همه ي مردم محشور مي شوند، (و حشرناهم فلم نغادر منهم احدا) (527) و آيه ي مورد بحث (83 نمل ) مي فرمايد: از هر امّتي تنها گروهي را محشور مي كنيم ، روشن مي شود كه اين آيه مربوط به قيامت نيست ، بلكه مربوط به رجعت است كه قبل از قيامت گروهي زنده مي شوند.در قرآن براي زنده شدن در دنيا، نمونه هايي آمده است ، از جمله در سوره ي بقره مي خوانيم : خداوند به گروهي فرمان مردن داد، سپس آنان را زنده كرد; (فقال لهم اللّه موتوا ثم ّ احياهم ) (528) يا در جاي ديگر مي فرمايد: ما شما را بعد از مرگ در همين دنيا زنده كرديم ; (بعثناكم من بعد موتكم ) (529) و به حضرت عيسي (ع) مي فرمايد: تو با اذن من مرده ها را زنده از قبرها خارج مي كني ; (اذ تخرج الموتي باذني ) (530) و درباره ي يكي از اولياي خدا مي فرمايد: او را براي صد سال ميرانديم و بعد از اين مدّت او را زنده كرديم ; (فاماته اللّه مائه عام ثم ّ بعثه ) (531) همچنين در روايات بسياري نيز وارد شده است كه قبل از قيامت ، افرادي كه در ايمان يا كفر برجستگي دارند، به اراده ي خداوند زنده مي شوند و با حاكميّت اهل حق ّ، براي مدّتي زندگي مي كنند و سردمداران كفر، كيفر مي شوند.پيام ها:
1- حشر عمومي مردم ، در قيامت است ولي حشر گروهي از كفّار ويژه در همين دنياست . (و يوم نحشر من كل ّامّمه فوجا)2- تضادّ ميان ايمان وكفر، در همه ي امّت ها بوده است . (من كل ّامّه فوجا ممّن يكذّب )3- حشر قبل از قيامت ، مخصوص كافر مطلق است . (ممّن يكذّب باياتنا) (در روايات نيز آمده است : رجعت ، مخصوص مؤمنان وكافران درجه يك است )4- بدون آگاهي ، چيزي را تكذيب نكنيد. (أكذّبتم باياتي ولم تحيطوا بها علما) (عقائد بايد بر اساس دليل قطعي باشد)5- عملكرد انسان ها بازتاب عقائد و افكار آنان است . (اوّل تكذيب ، بعد كارهاي خلاف ). (أكذّبتم امّا ذا كنتم تعملون )6- كفّار ويژه بعد از زنده شدن در دنيا همچنان تحت كنترل هستند تا محاكمه آنان آغاز شود. (يوزعون حتّي اذا جاؤا)7- كفّار در دوران رجعت (زنده شدن در اين دنيا)، هم نسبت به عقائد توبيخ مي شوند و هم نسبت به رفتار خود. (أكذّبتم امّا ذا كنتم تعملون )8- همه بايد در محضر خدا پاسخگو باشند. (أكذّبتم باياتي امّا ذاكنتم تعملون )527-كهف ، 47
528-بقره ، 243
529-بقره ، 56
530-مائده ، 11
531-بقره ، 259