لطفا منتظر باشید ...
فتح مكه بزرگترين پيروزى اسلام
محتوى و فضيلت سوره نصراين سوره در مدينه و بعد از هجرت نازل شده است و در آن بشارت و نويد از پيروزى عظيمى مى دهد كه به دنبال آن مردم گروه گروه وارد دين خدا مى شوند و لذا به شكرانه اين نعمت بزرگ، پيغمبراكرم(صلى الله عليه وآله) را دعوت به تسبيح وحمد الهى و استغفار مى كند.گر چه در اسلام فتوحات زيادى رخ داد، ولى فتحى با مشخصات فوق جز فتح مكه نبود، به خصوص اينكه طبق بعضى از روايات اعراب معتقد بودند اگر پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله)مكه را فتح كند و بر آن مسلط شود، اين دليل بر حقانيت او است. چرا كه اگر بر حق نباشد، خداوند چنين اجازه اى را به او نمى دهد، همان گونه كه به لشكر عظيم ابرهه اجازه نداد، به همين دليل بعد از فتح مكه، مشركان عرب، گروه گروه وارد اسلام شدند.بعضى گفته اند اين سوره بعد از صلح حديبيه در سال ششم هجرت و دو سال قبل از فتح مكه نازل شد.اما اينكه بعضى احتمال داده اند بعد از فتح مكه در سال دهم هجرت در حجة الوداع نازل شده، بسيار بعيد است، چرا كه تعبيرات سوره با اين معنى سازگار نيست; زيرا خبر از يك حادثه مربوط به آينده مى دهد، نه گذشته.يكى از نام هاى اين سوره، سوره توديع است (توديع يعنى خدا حافظى) چرا كه در آن خبر ضمنى از رحلت پيامبر (صلى الله عليه وآله) است.در حديثى آمده است هنگامى كه اين سوره نازل شد و پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) آن را بر
ياران خود تلاوت كرد همگى خوشحال و خرسند شدند، ولى عباس عموى پيامبر(صلى الله عليه وآله)كه آن را شنيد گريه كرد. پيغمبر(صلى الله عليه وآله)پرسيد: «اى عمو چرا گريه مى كنى؟» عرض كرد گمان مى كنم خبر رحلت شما در اين سوره داده شده اى رسول خدا! فرمود: «مطلب همان گونه است كه تو مى گويى».در اينكه از كجاى اين سوره چنين مطلبى استفاده مى شود، در ميان مفسران گفتگو است; زيرا در ظاهر آيات آن، چيزى جز بشارت از فتح و پيروزى نيست، اين مفهوم ظاهراً از اينجا استفاده شده كه اين سوره دليل بر آن است كه رسالت پيامبر(صلى الله عليه وآله) به پايان رسيده و آيين او كاملا تثبيت شده است و معلوم است در چنين حالتى انتظار رحلت از سراى فانى به جهان باقى، كاملا قابل پيش بينى است.در باره فضيلت تلاوت اين سوره در حديثى به نقل از پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) آمده است: «مَنْ قَرَأَهَا ـ يَعْنِي سُورَةَ الْفَتْحِ ـ فَكَأَنَّمَا شَهِدَ مَعَ مُحَمَّد(صلى الله عليه وآله) فَتْحَ مَكَّةَ»;(2) «كسى كه آن را تلاوت كند همانند اين است كه همراه پيغمبر(صلى الله عليه وآله) در فتح مكه بوده است.»
در حديث ديگرى از امام صادق(عليه السلام) مى خوانيم:«كسى كه سوره { إِذا جاءَ نَصْرُ اللهِ وَ الْفَتْحُ را در نماز نافله يا فريضه بخواند، خداوند او را بر تمام دشمنانش پيروز مى كند و در قيامت در حالى وارد محشر مى شود كه نامه اى با او است كه سخن مى گويد، خداوند آن را از درون قبرش همراه او بيرون فرستاده و آن امان نامه اى است از آتش جهنم....»
ناگفته پيداست اين همه افتخار وفضيلت از آن كسى است كه با خواندن اين سوره در خط رسول الله(صلى الله عليه وآله) قرارگيرد وبه آيين وسنت اوعمل كند، نه تنها به لقلقه زبان قناعت نمايد.فتح مكه همان گونه كه اشاره كرديم فصل جديدى در تاريخ اسلام گشود و مقاومت هاى دشمن را بعد از حدود بيست سال درهم شكست. در حقيقت با فتح مكه بساط شرك و بت پرستى از جزيره عربستان برچيده شد و اسلام آماده براى جهش به كشورهاى ديگر جهان شد.[
(1)1ـ مجمع البيان: ج10، ص554
2 . مستدرك الوسائل، ج4، ص349 ; مجمع البيان، ج2، ص553.(3)3ـ همان.]
خلاصه اين ماجرا چنين بود كه بعد از پيمان و صلح حديبيه، مشركان مكه دست به پيمان شكنى زدند و آن صلح نامه را ناديده گرفتند و بعضى از هم پيمانان پيغمبر(صلى الله عليه وآله) را تحت فشار قرار دادند، هم پيمان هاى رسول الله(صلى الله عليه وآله) به آن حضرت شكايت كردند، رسول الله(صلى الله عليه وآله) تصميم گرفت هم پيمانان خود را يارى كند.از سوى ديگر تمام شرايط براى برچيدن اين كانون بت پرستى و شرك و نفاق كه در مكه به وجود آمده بود فراهم مى شد و اين كارى بود كه مى بايست به هر حال انجام گيرد، لذا پيامبر(صلى الله عليه وآله)به فرمان خداوند آماده حركت به سوى مكه شد.فتح مكه در سه مرحله انجام گرفت:نخست مرحله مقدماتى يعنى فراهم كردن قوا و نيروى لازم و انتخاب شرايط زمانى مساعد و جمع آورى اطلاعات كافى از موقعيت دشمن و كم و كيف نيروى جسمانى و روحيه آنها بود.مرحله دوم، مرحله انجام بسيار ماهرانه و خالى از ضايعات فتح بود و بالاخره مرحله نهايى، مرحله پى آمدها و آثار آن بود.1ـ اين مرحله با كمال دقت و ظرافت انجام گرفت و مخصوصا رسول خدا(صلى الله عليه وآله) چنان جاده مكه و مدينه را قرق كرد كه خبر اين آمادگى بزرگ به هيچوجه به مكيان نرسيد، لذا به هيچگونه آمادگى دست نزدند، و كاملا غافلگير شدند، و همين امر سبب شد كه در آن سرزمين مقدس در اين هجوم عظيم و فتح بزرگ تقريبا هيچ خونى نريزد.حتى يك نفر از مسلمانان ضعيف الايمان بنام حاطب بن ابى بلتعه كه نامه اى براى قريش نوشت و با زنى از طائف مزينه بنام كفود يا ساره مخفيانه به سوى مكه فرستاد، به طريق اعجازآميزى بر پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) آشكار شد، و على(عليه السلام) را با بعضى ديگر به سرعت به سراغ او اعزام فرمود و آنها آن زن را در يكى از منزلگاه هاى ميان مكه و مدينه يافتند، و نامه را از او گرفته و خودش را به مدينه بازگرداندند كه داستانش در ذيل آيه اول سوره ممتحنه آمده است.به هر حال پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) جانشينى از خود بر مدينه گمارد و روز دهم ماه رمضان سال هشتم هجرى به سوى مكه حركت كرد، و پس از ده روز به مكه رسيد.پيامبر(صلى الله عليه وآله) در وسط راه عباس عمويش را ديد كه از مكه به عنوان مهاجرت به سوى
