توحید نسخه متنی

خداشناسي كه در هر كسي مي گويند هست مربوط نيست . چنين حسي هم وجود نداشته باشد ، چون بشر عقل دارد ، فكر دارد ، علم دارد . از راه علم و فكر و فلسفه ، از راه مطالعه كردن اشياء و واقعيات خارجي مي تواند خدا را بشناسد .

تازه اين هم به سه كيفيت است . يكي از راه نظم موجودات : موجوداتي را مي بيند و در اين موجودات نظمي مشاهده مي كند و مي گويد اين نظم بدون نظم دهنده اي كه مدبر باشد امكان پذير نيست . همه اينها را ما توضيح مي دهيم . يكي ديگر از راه خلق است ،به نظم كاري ندارد . مي گويد اين عالم پيدا شده ، حادث است ، مخلوق است ، نبوده و پيدا شده ، چون پيدا شده است ، پيدا كننده لازم دارد ، حادث است ، محدث لازم دارد . اين به نظم در اينجا كار ندارد . از آن جهت كه اين پيدا شده اي هست . پيدا كننده برايش جستجو مي كند .

راه سوم راه هدايت است . يعني چه ؟ يعني مي خواهد بگويد اين موجودات مخلوق ، اين خلق شده ها ، به پيدايشش من كار ندارم ، به نظم موجودي هم كه الان دارند من كار ندارم ، يك چيز ديگري ماوراي همه اينها من در اشياء مشاهده مي كنم و آن مسأله هدايت است .

هدايت يعني چه ؟ نظم مربوط به ساختمان بود ، اين مربوط به مسير حركت است . مي بينم كه هر مخلوقي در مسير خودش كه حركت مي كند كأنه حركت خودش را از روي آگاهي انجام مي دهد ، يعني يك قدرتي هست كه او را در مسير خودش هدايت مي كند .

براي اينكه بدانيم در قرآن ما تمام اينها هست ، به طور اشاره عرض مي كنم : " سبح اسم ربك الاعلي ، الذي خلق فسوي ، و الذي قدر فهدي ، و الذي اخرج المرعي ، فجعله غثاء احوي " ( 1 ) . " الذي خلق " خدا را به عنوان خالق مي شناسد . قرآن پر است [ از اين مضمون ] كه موجودات را به عنوان اينكه مخلوق هستند آيت حق مي داند، يعني خدا را به عنوان خالق [ معرفي مي كند ] . آيات ديگري داريم كه موجودات را به عنوان اينكه منظم هستند و نظم دارند ، نظم حكيمانه اي دارند ، آيت خدا مي داند ، يعني خدا را به عنوان ناظم و مدبر عالم معرفي مي كند . آياتي هم داريم كه خدا را به عنوان هادي و راهنماي موجودات در مسيرشان معرفي مي كند .

1. اعلي / 1 - 5 .