ريشه هاي برخورد و نزاع - اسلام و مسلمانان در آمریکا نسخه متنی

ريشه هاي برخورد و نزاع

علاوه بر عواملي كه ممكن است يك مسجد را از مسجد ديگر متمايز سازد، در پاره اي موارد علايق قومي و ملي و گرايش به سوي اين يا آن خط فكري موجب برخوردهايي در درون يك مركز واحد مي شود. تضادهاي درون يك مسجد گاهي بر اثر ورود اعضاي جديد و جمع شدن آنان دور گروه هايي كه باورهاي متفاوت دارند، پديد مي آيد. مثلاً، تفاوت باورها در مسائلي از قبيل: نحوه تفسير و توجيه عقايد اسلامي در بافت جامعه آمريكا، اداره امور مسجد بر طبق فلان مشي مكتبي موجب مشكل مي شود و يا وقتي اعضاي جديدي به كادر مديريت در آيند و عقايدشان با عقايد و روش هاي مديريت متفاوت باشد، طبيعتاً برخورد ايجاد مي شود. همچنين اين برخوردها مي تواند در خصوص نحوه تفسير احكام اسلام باشد؛ مثلاً، حتي در يك مورد اين برخورد، به خلع يد از مديريت سابق و مستقر شدن گروه تازه انجاميد و در يك مورد تعدادي از بنيانگذاران اوّليّه مسجد، وقتي اختلاف مشي و سليقه با گروه هاي جوان تر پيدا كردند، دلسرد و بي علاقه شدند و كناره گرفتند.

بعضي ديگر مايل بودند مسجد را به عنوان مؤسّسه اي كه به نيازهاي شان رسيدگي مي كند، به همان روال سابق نگه دارند، اما تضاد و بر خورد بين مسلمانان مهاجر و نسل جوان مسلمان و متولد آمريكا، چنان بالا گرفت كه دريك مورد كار به دادگاه كشيد، و البته رأي دادگاه هم به نفع مهاجران تازه از راه رسيده صادر شد و از مديران و بنيانگذاران اوّليّه مسجد خلع يد شد.

گروهي مسلمان كه به تازگي به آمريكا آمده بودند در يك مسجد و فعاليت هاي مركز اسلامي حضور پيدا كردند و كم كم شمار آنان از اعضاي قديمي بيش تر شد و توانستند مديريت مسجد را در اختيار خود بگيرند. گروه تازه وارد، روش ها و مقرّرات تازه اي وضع كردند. آنچه كه بيش از هر چيز اعضاي قديمي را آزار مي داد، آن بود كه گروه جديدي همه فعاليت هاي اجتماعي را در مسجد متوقف كرد و درباره زنان هم مقرر كرد كه بايد با حجاب حاضر شوند و در نماز جماعت جدا از مردان باشند. پيش از اين تغيير وضع، در اين مسجد مذكور دوش آب و حمام بوده، مراسم جشن و عروسي به مناسبت هاي مختلف تشكيل مي شده، بازي ها و سرگرمي هاي جوانان و حتي مجالس رقص به مناسبت اعياد محلي برپا مي شده است و زنان و مردان در كنار هم به نماز مي ايستادند.

مسأله زبان براي بسياري از مسلمانان از اهميّت ويژه اي برخوردار است. كساني كه مي خواهند به سبك سنتي و نقش گذشته مساجد برگردند، مايلند در مسجد زبان عربي بشنوند و خطبه ها به انگليسي نباشد. بديهي است اگر چنين باشد عده اي نخواهند توانست از مساجد فايده اي ببرند؛ زيرا آنان متولد آمريكا هستند و زبانشان انگليسي است.

در نتيجه اين تغيير وضع، بنيانگذاران اوّليّه مسجد و فرزندانشان مجبور شدند ساختمان ديگري خريداري كنند كه از آن هم براي نماز و عبادت استفاده شود و هم مركز تجمع و فعاليت هاي اجتماعي باشد. اگر چه همه گروه ها روي هم رفته با اين نظر موافقت دارند كه كلاس هاي آموزش ديني روزهاي يك شنبه به انگليسي اداره شود تا ايمان مسلمانان متولد آمريكا تقويت گردد، اما در خصوص اين كه خطبه هاي نماز به انگليسي باشد يا عربي و يا مخلوطي از هر دو، نظر واحدي بر گروه حاكم نيست.

اين نمونه، تفاوت نيازهاي گروه هاي مختلف مسلمانان را در جامعه آمريكا نشان مي دهد. به خصوص مسأله زبان كه مهم ترين عامل وحدت بين مسلمانان متولد آمريكا و مهاجران جديد است. براي مسلمانان كم سوادي كه از مناطق روستايي جهان عرب به اين ديار آمده اند، مسجد بيش تر به عنوان سنگر حفظ هويت اسلامي آنان در دنياي نو و بيگانه به شمار مي آيد. در واقع آن مشي و روشي كه در نظر مهاجران قديمى، ديني سخت گير يا بازگشت به سنت هاي كهن و از مُد افتاده به شمار مي آيد، براي مهاجران جديد - كه در درجات تحصيلي پايين تري هستند - عين حفظ اسلام و هويت اسلامي محسوب مي شود؛ يعنى، حفظ آن ارزش هايي كه از هر چيز ديگر براي آنان عزيزتر است. اين تفاوت ها گاهي جنبه ديني دارد، اما گاهي نيز يك تفاوت فرهنگي است و برخي اوقات نيز تضادها ناشي از اختلاف عقيده فرقه اي است. رهبران اسلام در اين جا در بسياري موارد سعي بر آن دارند كه تركيب جماعت مسلمانان به گونه اي باشد كه شيعه و سني بتوانند در كنار يكديگر عبادت و تحصيل كنند؛ اما در بسياري موارد تلاش آنان بي بهره مي ماند و تلخي و خشم در ميان گروه ها بالا مي گرفت.

مشكلات ناشي از اختلاف طبقاتي - اجتماعي ممكن است در مسجدِ واحد و گروهِ واحد مشكلاتي به بار آورد. روش انتخاب يك هيأت مديره براي مسجد يا مركز اسلامي معمولاً از طريق انتخابات آزاد است و به انتخاب يك گروه از افراد همسنخ و همسليقه - از نظر موقعيت اقتصادي و اجتماعي - منتهي مي شود. اين شيوه به خصوص در مناطقي كه تعداد مساجد زياد است و افراد دستشان در انتخاب مسجد بازتر است به چشم مي خورد. براي اين است كه مي بينيم در شهرهايي كه جمعيت مسلمانان زياد است، عوامل متعددي نظير: هويت ملى، وضع اقتصادي و اجتماعي فرد، ديد مذهبي و فكري در انتخاب دخالت دارند. مسلمانان هر منطقه بيش تر به مسجدي مي روند كه از همه اين جهات با سليقه آنان سازگار باشد.