بررسی نظریه های نجات و مبانی مهدویت جلد 2

انتظار به اين معنا يك روى سكه را نشان مى دهد. انتظار با قطع نظر از مذهب و مكتب خاص مى تواند دو رويه ى متفاوت و متضاد داشته باشد. رويه ى ديگر آن عامل سكون، انحطاط و تن دادن به ذلت و خوارى است كه به مبتنى بر تفسير ساده لوحانه از انتظار است. تفسيرى كه برخى از مفسران بر اساس داده هاى بظاهر سنتى جهت مهيا كردن شرايط ظهور بايد به وضع موجود راضى و خوشنود بود و بلكه بايد وضعيت موجود را بحرانى تر و گمراه كننده تر نيز كرد تا شرايط تخيلى آرمان ظهور برآورده شود. اين نگرش مستلزم سلب مسؤوليت، اراده و اختيار انسان، فروكاهش انسان در حد جماد، نبات و حيوان و تن دادن به استضعاف و استعمار كه هم با عقل و هم با فطرت آدمى و هم با تعليمات دينى منافات دارد.(1) انتظار ظهور شخصى در پايان تاريخ كه بشر را نجات مى دهد در تمام اديان توحيدى و غير توحيدى آمده است.

اين مسأله منحصر به دين خاصى نيست. در دين هايى مثل:

هندوييسم(2)، زردشتى(3)، يهودى(4)، مسيحى(5) و اسلام، اين مسأله با اجمال و تفصيل ياد شده است: در تمام اين دين ها ويژگى هاى جامعه ى قبل و بعد از ظهور ذكر شده است كه كم و بيش مشابه و يكسان است. جامعه اى كه دچار بحران هاى سياسى، اقتصادى و اخلاقى مى باشد و هرج و مرج تمام آن را فرا گرفته است، با ظهور شخصى منجى به نام: سوشيانت يا عيسى مسيح يا مهدى قائم (عج) به جامعه اى جهانى با اهداف متعالى، خالى از بحران و پر از قسط و عدل بدل مى شود.

جهانى كه وحشت و ظلم سراپاى آن را فرا گرفته است، انسان ها از جاده ى فطرت خارج و تمام سازمان ها و نهادها سست شده و تحريف در دين رسوخ يافته است، در پايان تاريخ بعد از ظهور به جامعه اى آرمانى تبديل مى گردد.

نزد شيعه مسأله ى انتظار و ظهور حضرت مهدى (عج) از فرزندان حضرت محمد (صلى الله عليه وآله)و تشكيل جامعه ى آرمانى از مسايل اعتقادى به حساب مى آيد . رسول خدا (صلى الله عليه وآله)و امامان يازده گانه ى بعد از او در قالب صدها روايت اين مسأله را يادآورى كرده اند كه در كتاب هاى روايى خاص و عام ثبت و ضبط شده است. اين روايت ها به قدرى زياد مى باشد كه انكار آن به سادگى ممكن نيست و اگر بعضى از اهل سنت هم كه به ظاهر به اين اعتقاد تاخته اند،(6) اصل مسأله ى مهدويت را حتمى مى دانند اما در چگونگى آن اختلاف كرده اند. در كتاب هاى حديثى اهل سنت روايت هاى نقل شده از رسول خدا (صلى الله عليه وآله)در اين باره آمده است.(7) شيعه علاوه بر سنت به آيه هايى از كتاب خدا نيز تمسك جسته است و مدعى است كه برخى از آيه ها با شواهد و قراين خبر از ظهور منجى و ايجاد جامعه ى آرمانى مى دهد.

1- شريعتى، [دكتر]على، مجموعه آثار، ج 19، انتظار مذهب اعتراض.

2- ناس، جان بى، تاريخ جامع اديان، (ترجمه ى على اصغر حكمت)، ص 283.

3- همان، ص 463 و مصطفوى، على اصغر، سوشيانت يا سير انديشه ايرانيان درباره موعود آخرالزمان، ص ص 32 ـ 95 .

4- كتاب مقدس، سفر اشعيا، باب 43، آيه 3 و 12.

5- كتاب مقدس، انجيل متى، باب 1، آيه 21 و انجيل يوحنا، باب 4، آيه 42.

6- ابن خلدون، مقدمه ابن خلدون، (ترجمه ى گنابادى)، ج 1، ص 381.

7ـالبحستانى،سليمان بن الاشعث،سنن ابى داود،ح 4284 و 4285 وابن ماجه القروينى، محمد بن يزيد، سنن ابن ماجه، ح 4086.