راز تشبيه حجر الأسود به مقام رسول اكرم (صلّي الله عليه و آله و سلّم) - جام معرفت نسخه متنی

راز تشبيه حجر الأسود به مقام رسول اكرم (صلّي الله عليه و آله و سلّم)

كعبه معظمه چهار ركن دارد كه ترتيب آنها بر حسب طواف عبارت است از:

1- ركن حجر الأسود[1]،

2- ركن شامي،

3- ركن مغربي،

4- ركن يماني. بين ركن شامي و ركن مغربي، حِجر اسماعيل (مدفن هاجر و نيز بسياري از انبيا) واقع است[2]. حِجر اسماعيل گرچه قبله نيست، ليكن به احترام آن قبور، جزو مطاف بوده، طواف از درون آن باطل است. كنار ركن يماني، محاذي دَرِ كعبه، «مستجار» است كه در آنجا گويي زائران به دامن لطف خداوند متمسّك مي شوند. حجر الأسود در سمت چپ و مقام ابراهيم (عليه السلام) در سمت راست زائري است كه در برابر درِ كعبه مي ايستد (گرچه اكنون مقام ابراهيم در پشت زائر مفروض قرار مي گيرد). امّا نسبت به خود كعبه، اگر ديواري كه درِ كعبه در آن واقع است چهره كعبه كه رو به مردم است فرض شود، حجر الأسود در سمت راست خانه خدا و مقام ابراهيم در سمت چپ آن قرار دارد. راز آن با توجه به آنچه در باب تمثل عرش به صورت كعبه گذشت و به انضمام حديثي كه خواهد آمد اين است كه مقام رسول اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) به منزله دست راست عرش و مقام حضرت ابراهيم (عليه السلام) به منزله دست چپ آن است. در اين باره امام صادق (عليه السلام) در پاسخ اين سؤال كه چرا مردم از اركان كعبه تنها حجر الأسود و ركن يماني را استلام مي كنند؟ فرمود: زيرا اين دو به منزله سمت راست عرش است و خداي سبحان امر فرموده به استلام آنچه از سمت راست عرش اوست. آنگاه در جواب اين سؤال كه چرا مقام ابراهيم در سمت چپ واقع شد؟ فرمودند: زيرا در قيامت براي هر يك از حضرت ابراهيم و رسول اكرم (عليهما وعلي آلهما الصلاة والسلام) مقامي ويژه است و مقام حضرت محمّد (صلي الله عليه و آله و سلم) در سمت راست عرش و مقام حضرت ابراهيم (عليه السلام) در سمت چپ عرش پروردگار واقع است: «لأنّ لإبراهيم مقاماً فى القيامة ولمحمّد (صلي الله عليه و آله و سلم) مقاماً، فمقام محمّد (صلي الله عليه و آله و سلم) عن يمين عرش ربّنا عزّ وجلّ و مقام إبراهيم (عليه السلام) عن شمال عرشه، فمقام إبراهيم فى مقامه يوم القيامة وعرش ربّنا مُقبل غير مدبر»[3].

امام صادق (عليه السلام) در روايت ديگري فرمود: حجر الأسود، تكيه گاه حضرت مهدي (سلام الله عليه) به هنگام بيعت مردم با آن امام، در آغاز قيام جهاني و عدالت گستر آن حضرت است: «…وإلي ذلك المقام يسند القائم ظهره، وهو الحجّة والدليل علي القائم، وهو الشاهد لمن وافاه فى ذلك المكان، والشاهد علي من أدّي إليه الميثاق والعهد الذى أخذ الله عزّ وجلّ علي العباد»[4].

مأخذ: صهباي حج، ص 265.

[1] ـ تركيبهايي مانند: مسجد الحرام، بيت‏المقدس، بيت‏المعمور و حجر الأسود، چون صفت و موصوف است بايد در تعريف و تنكير يكسان باشد. از اين رو در متون عربي گفته مي‏شود: المسجد الحرام، الحجر الأسود و.... در متون فارسي نيز بايد گفته شود: مسجدحرام، حجراَسود، بيت‏معمور و...، ليكن به لحاظ غلبه استعمالْ اين نكته دستوري رعايت نمي‏شود.

[2] ـ وسائل الشيعه، ج 9، ص 431.

[3] ـ بحار، ج 7، ص 339.

[4] ـ كافي، ج 4، ص 185.