ضيافت پيامبر، شب زنده داري است - جام معرفت نسخه متنی

ضيافت پيامبر، شب زنده داري است

خداي سبحان غذاهاي مهماني رسالت را هم مشخص كرد و به رسول اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) فرمود: پنج نماز است كه ديگران با تو در آن سهيم و شريكند كه عبارتند از: ظهر، عصر، مغرب، عشاء و صبح: (أقم الصلوة لدلوك الشّمس إلي غسق الّيل وقران الفجر)[1] اما نماز ششم، نمازي خاص و از آنِ توست: (ومن الّيل فتهجّد به نافلة لك عسي أن يبعثك ربّك مقاماً محموداً)[2]. كسي كه روز را با مؤانسه با ديگران گذرانده: (إنّ لَكَ في النهار سبحاً طويلا )[3]، و شب را فراغتي ندارد، كريمه (إنّ ناشئة الّيل هي أشدّ وطأً وأقوم قيلا )[4] نصيبش نخواهد شد. مهمان واقعي رسول اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) ممكن نيست از شب زنده داري محروم بماند؛ زيرا پذيرايي پيامبر تهجّد است و آن حضرت مهمانان ويژه‌اش را به شب زنده داري دعوت مي كند. امّا تهجّد در شب با سَبح طويل روز كه خستگي مفرط آن مجال تهجّد را سلب كند، سازگار نيست. رسول اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) از مهمانان خود با اين سفره معنوي پذيرايي خواهد كرد و آنان را به نيل بدان مقام پسنديده رهنمون خواهد شد. چنين زائراني نه تنها مهمان كه وارثان رسول اكرمند و بهره و نصيب ورثه، برتر و افزونتر از حظّ مهمان است و او تا بدانجا مي رسد كه خداي سبحان و فرشتگان او بر وي همچون پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) درود و صلوات مي فرستد: (هو الّذي يصلّي عليكم وملائكته ليخرجكم من الظلمات إلي النور)[5]. بنابراين، محصول مهماني رسول اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم)، صلوات خدا و ملائكه او بر زائران وارسته است. نتيجه اين درود و تحيت الهي، نوراني شدن آنان است، و انسان نوراني به طبيعت تيره و امور بي ارزش مادي چشم نمي دوزد؛ زيرا همه مسائل رفاهي كه در طول سفر حج يا عمره نصيب زائران مي شود، چندين برابر آن همواره نصيب متكاثراني است كه هنگام گذر از كنار قصر طولاني آنها سايه آن به آساني تمام نمي شود؛ از اين رو اميرالمؤمنين امام علي (عليه السلام) درباره بي ارزشي زينتها و بهره منديهاي دنيايي فرمود: در زندگي رسول اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) اموري است كه شما را از بدي و عيوب دنيا آگاه مي سازد. از آن جمله اينكه او و نزديكانش در آن گرسنه بودند، و با اينكه جايگاهي رفيع در پيشگاه خداوند داشت زينتهاي دنيا را از او دريغ داشت. بنابراين، بايد انديشه كرد و ديد كه آيا خداوند با اين كار پيامبرش را گرامي داشته يا به او اهانت كرده است؟ اگر كسي بگويد: خداوند او را تحقير كرده، به خدا سوگند اين دروغ محض است و اگر بگويد: او را گرامي داشته است، بايد بداند خداوند ديگران را ـ كه بدانان زينتهاي دنيا را داده ـ تحقير كرده و گرامي نداشته است؛ زيرا دنيا را براي آنها گسترده و از اولياي خود و نزديكترين افراد به خويش دريغ داشته است: «ولقد كان فى رسول الله (صلي الله عليه و آله و سلم) ما يدلّك علي مساوىءِ الدنيا وعيوبها، إذ جاع فيها مع خاصّته وزُويتْ عنه زخارفُها مع عظيم زُلفته. فلينظر ناظرٌ بعقله أكرم الله محمّداً بذلك أم أهانه؟ فإن قال: أهانه فقد كذب ـ والله العظيم ـ بالإفك العظيم. وإن قال: أكرمه فليعلم أن الله قد أهان غيره حيث بَسَط الدنيا له وزواها عن أقرب الناس منه»[6]. رسول اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) خود در اين باره فرمود: اگر دنيا نزد خداي سبحان به اندازه بال پشه اي ارزش مي داشت، حتي جرعه آبي از دنيا نصيب كافران نمي كرد: «ليست الدنيا من محمّد ولا من آل محمّد، ولو كانت الدنيا تعدل عند الله من الخير جناح بعوضة ما أسقي فيها كافراً شربة ماء»[7]. عبارت اخير، از امام صادق (عليه السلام) نيز در پايان سخناني كه در وصف امامان معصوم (عليهم السلام) و پيروان آنان به استقامت در راه راست و انحراف ديگران از آن، و اينكه سختيها نيز براي مؤمن خير است، بيان فرمودند روايت شده است[8]. اين همت نازلي است كه كسي همه تلاشش اين باشد كه در قيامت به جهنم نرود. كودكان، ديوانه ها و مستضعفين فطري به جهنّم نمي روند. پس جهنّم نرفتن و نسوختن هنر نيست. اين كه فرشته ها با كلام دلنشين (سلام عليكم طبتم فادخلوها)[9] به استقبال انسان بيايند و هم نشين و هم صحبت انسان شوند هنر است. نكته شايان ذكر اينكه، در صلوات فرستادن بر رسول اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) خداي سبحان و فرشتگان با هم صلوات مي فرستند، كه اين نحوه‌اي از تجليل است: (إنّ الله وملائكته يصلّون علي النّبي)[10]. امّا هنگام صلوات بر مؤمنان، خدا تنها صلوات مي‏فرستد و ملائكه نيز تنها: (هو الّذي يصلّي عليكم وملائكته)[11]. در آنجا «عطف مفرد بر مفرد» است، در اينجا «عطف جمله بر جمله».

مأخذ: صهباي حج، ص 510.

[1] ـ سوره إسراء، آيه 78.

[2] ـ سوره إسراء، آيه 79.

[3] ـ سوره مزّمّل، آيه 7.

[4] ـ سوره مزّمّل، آيه 6.

[5] ـ سوره احزاب، آيه 43.

[6] ـ نهج‏البلاغه، خطبه 160، بند 33 ـ 31.

[7] ـ بحار، ج 43، ص 20.

[8] ـ كافي، ج 2، ص 246.

[9] ـ سوره زمر، آيه 73.

[10] ـ سوره احزاب، آيه 56.

[11] ـ سوره احزاب، آيه 43.