لطفا منتظر باشید ...
عبادت، غايت خلق است نه خالق
هر اسمي از اسماي حُسناي حق اقتضايي دارد كه با زبان برهان مي توان آن را حدّ وسط استدلال قرار داد و نتيجه گرفت. بر اثر حكمت خداي سبحان هيچ كار بيهوده اي از او صادر نمي شود. خداوند، حكيم است و هر حكيمي كارِ با هدف انجام مي دهد. پس خداوند كارش داراي هدف است[1]. بر اثر غناي ذاتي خداوند هيچ چيزي نمي تواند هدف ذات حق باشد[2]؛ زيرا لازمه اش آن است كه ذات حق بدون آن هدفْ كامل نبوده، با نيل به آن كامل شود. در حالي كه واجب الوجود، عين كمال صِرف و نامحدود است و كمالي خارج از ذات وي فرض نمي شود. جمع ميان اين دو مقتضي آن است كه فاعل جهانِ امكان كه عين مبدأ هر وجودي است، چون خود عين هدف هر موجودي است منزّه از هدف است، ليكن خودِ جهان داراي هدف وجودي است و به آن نائل مي گردد. گرچه بين راهْ عدّه اي از آن، از گزند ناگوار مصون نخواهد بود. توضيح اينكه، همه آنچه در حوزه وجود امكاني است، اعم از پيدا و ناپيدا، برخي غايت برخي ديگر است؛ در حالي كه خداي سبحان غايت بالذّات همه است و او را وراي ذات والايش غايتي نيست. خداي سبحان آخر است چنانكه اوّل است و باطن است چنانكه ظاهر است: (هو الأوّل والاخر والظاهر والباطن)[3]. هر فاعلي كه براي رسيدن به هدف و غايتي دست به كاري مي زند ناقص است و آنكه ناقص نيست هيچ كاري را به خاطر غرض و هدفي انجام نمي دهد[4]. از آنجا كه خالق متعالي از جهانيان بي نياز است، پس ناقص نيست. بنابراين، او براي رسيدن به غرض و غايتي كه آهنگ آن را داشته و در جستجوي آن باشد، كار نمي كند وگرنه لازم مي آيد كه او بذاته ناقص و محتاج باشد و به غير خود كامل و بي نياز گردد. درباره غرض و هدفي كه از ذات حق منتفي است، بين اينكه آن هدف، جلب نفع به خود او باشد يا رساندن نفع به ديگري، تفاوتي نيست؛ زيرا اگر رساندن نفع به ديگري غرض خدا و غايت ذات او باشد لازم مي آيد كه ذات خداي سبحان بدون رساندن اين نفع ناقص باشد و چنانچه به غير خود نفع رساند كامل گردد و البته اين محال است. خداي متعالي جواد محض است و آنچه را سزاوار است آن گونه كه زيبنده و شايسته است مي بخشد، نه در مقابل عوض و نه براي غرضي، گرچه كردار خداوند متن حكمت و سرچشمه خير و معدن بركت است.مأخذ: صهباي حج، ص 307.[1] ـ سوره مؤمنون، آيه 115. [2] ـ سوره ابراهيم، آيه 8. [3] ـ سوره حديد، آيه 3. [4] ـ الهيات شفاء، مقاله 6، فصل 5.
