اشاره به مضمون آن ردّ ، ضمن ابراز اعتقاد به اصل نقد و ردّ در چارچوب احترام به عقائد علمي ، ابراز داشت :
«از آنجائيكه قسمتهائي از مطالب ايشان قابل خدشه ميباشد ، نكاتي را نيز در همين زمينه يادآور ميشويم.»
عنوان ردّ اينست : «آيا سياستهاي كنترل جمعيّت استعماري است؟»نويسنده محترم اين ردّ پس از مقدّمهاي ، مجموع اشكالات وارده بر آن را به نظر خود در سيزده مورد بازگو نموده است كه جز در يك مورد از آن كه اعتراف به گفتار صاحب مقاله دارد بقيّه مطالب ايشان را با بياني تفصيلي خواسته است نپذيرد . [56]
ما ضمن آنكه سراسر كلام صاحب مقاله را درست دانستهايم ، و لابدّ ردود ايشان را نپذيرفتهايم براي تلخيص گفتار فقط به همان موارد خدشهاي كه روزنامه اقتصار كرده است اكتفا ميكنيم . روزنامه ميگويد :
گويند : كنترل به معني تنظيم است ، ولي عملاً در جهان سوّم كاهش را قصد كردهاند
و اينك چند نكته
1 ـ نويسنده محترم مقاله ، در توضيح معني عنوان «كنترل جمعيّت» يادآور شدهاند كه مقصود فقط كاهش جمعيّت نيست ، بلكه متناسب كردن جمعيّت مقصود است كه گاهي ممكنست به معني افزايش باشد .در اينكه عنوان «كنترل جمعيّت» داراي همين مفهوم است كه ايشان توضيح دادهاند ترديدي نيست ، ليكن در اين نكته هم ترديدي نيست كه در كشورهاي جهان سوّم و در ايران تا كنون همواره مقصود از كنترل جمعيّت ، كاهش جمعيّت بوده است و هست . و بهمين جهت ايرادي به مقاله چاپ شدهدر روزنامه وارد نيست .