خدمات متقابل اسلام و ایران نسخه متنی

كيست مولي آنكه آزادت كند بند رقيت ز پايت بر كند احيانا به افرادي كه با قبيله اي پيمان مي بستند ، مخصوصا افراد غير عرب كه با اعراب پيمان مي بستند كه از حمايت آنها برخوردار باشند نيز مولي مي گفتند . به ايرانيان از آن جهت موالي مي گفتند كه يا اجدادشان برده و سپس آزاد شده بودند كه البته عده اينها زياد نبود و يا با برخي قبائل عرب پيمان حمايت بسته بودند . تدريجا به همه مردم ايران موالي مي گفتند . اما اينكه برخي مدعي شده اند كه اعراب ايرانيان را بدان جهت موالي مي گفتند كه آنها را برده خود مي دانستند ، قطعا اشتباه است .

- فقيه اهل يمن كيست ؟ - طاووس بن كيسان . - مولي است يا عربي ؟ - مولي است . - فقيه يمامه كيست ؟ - يحيي بن كثير . - مولي است يا عربي ؟ - مولي است . - فقيه شام كيست ؟ - مكحول . - مولي است يا عربي ؟ - مولي است . - فقيه جزيره كيست ؟ - ميمون بن مهان . - مولي است يا عربي ؟ - مولي است . - فقيه خراسان كيست ؟ - ضحاك بن مزاحم . - مولي است يا عربي ؟ - مولي است . - فقيه بصره كيست ؟ - حسن و ابن سيرين . - مولي هستند يا عربي ؟ - مولي هستند . - فقيه كوفه كيست ؟ - ابراهيم نخعي . - مولي است يا عربي ؟ - عرب است . هشام گفت : نزديك بود قالب تهي كنم ، هر كه را پرسيدم تو گفتي مولي است . خوب شد لااقل اين يك عرب است ( 1 ) . در چه عصر و چه زماني اين چنين فرصت براي ايراني پيدا شده است كه افتخار پيشوايي ديني مردم نقاط مختلف و كشورهاي مختلف از حجاز و عراق و يمن و شام و جزيره و مصر و غيره را پيدا كند .

در زمانهاي بعد اين پيشوايي توسعه بيشتري پيدا كرد عجيب اين است كه سرجان ملكم انگليسي ، قرن اول و دوم اسلامي را كه دوره رنسانس و شكفتن استعدادهاي علمي و معنوي ايرانيان پس از يك ركورد طولاني است ، قرنهاي سكوت و خمود ايراني مي نامد . سرجان ملكم عمدا مي خواهد قضايا را از زاويه سياسي و با عينك تعصبات نژادي كه مخصوصا استعمار قرن نوزدهم به شدت تبليغ مي كرد بنگرد و ارائه دهد از نظر سرجان ملكم آنچه فقط بايد آن را به حساب آورد اين است كه چه كسي و از چه نژادي بر مردم حكم مي رانده است ، و اما توده مردم در چه حال و وضعي بوده اند و چه برده و چه باخته اند ، نبايد بحساب آيد . امثال سرجان ملكم هرگز تاسفي ندارند كه مثلا چرا حجاج بن يوسف آدم مي كشت و ستم مي كرد ؟ تاسفشان و در حقيقت اظهار تاسف شان تحت اين عنوان است كه چرا يك نفر ايراني به جاي حجاج بن يوسف كارهاي او را نكرد ؟ بگذريم از اين جمله معترضه .