نام كتاب : خدمات متقابل اسلام و ايران جلد دوم - خدمات متقابل اسلام و ایران نسخه متنی

. . خدمات اسلام به ايران و ايراني منحصر به قرون اول اسلامي نيست ، از زماني كه سايه اسلام بر اين مملكت گسترده شده است ، هر خطري كه براي اين مملكت پيش آمده به وسيله اسلام دفع شده است . اسلام بود كه مغول را در خود هضم ساخت و از آدمكشاني آدمخوار انسانهايي دانش دوست و دانش پرور ساخت از دوره چنگيزي ، محمد خدابنده تحويل داد و از نسل تيمور ، بايسنقر و امير حسين بايقرا به وجود آورد . امروز نيز اسلام است كه در مقابل فلسفه هاي مخرب بيگانه ايستادگي كرده و مايه احساس شرف و عزت و استقلال اين مردم است . آنچه امروز ملت ايران مي تواند به آن افتخار كند و به رخ ديگران بكشد قرآن و نهج البلاغه است نه اوستا و زند . در اينجا سخن خود را درباره خدمات اسلام به ايران به پايان مي رسانيم ، نوبت آن است كه در بخش بعد خدمات ايران را به اسلام توضيح دهيم .

نام كتاب : خدمات متقابل اسلام و ايران جلد دوم

علامه شهيد حاج شيخ مرتضي مطهري خدمات متقابل اسلام و ايران انتشارات صدرا تهران - ناصرخسرو - مقابل دارالفنون - كوچه دكتر مسعود تلفن 303456 - 305130 قم - خيابان ارم - تلفن 91522 خدمات متقابل اسلام و ايران چاپ : دوازدهم 1362 تعداد : 25000 جلد چاپ و صحافي از : چاپخانه آرين تهران تلفن 929236 كليه حقوق محفوظ است

بخش سوم خدمات ايران به اسلام

گستردگي و همه جانبگي خدمات . تمدن كهن ايراني . صميميت ايرانيان نسبت به اسلام . انگيزه ها . فعاليتهاي اسلامي ايرانيان . عكس العملها . نشر و تبليغ اسلام . سربازي و فداكاري . علم و فرهنگ . نخستين حوزه علمي . نخستين موضوع . آغاز تدوين و تأليف . علل و عوامل سرعت . قرائت و تفسير . حديث و روايت . فقه و فقاهت . ادبيات . كلام . فلسفه و حكمت . عرفان و تصوف . ذوق و صنعت . دو قرن سكوت .

در کتاب منتشر شده اين صفحه خالي بوده است.

گستردگي و همه جانبگي

در اين بخش به خدماتي كه متقابلا ايران و ايرانيان نسبت به اسلام و يا تمدن اسلامي انجام داده اند مي پردازيم . در آغاز بخش دوم تذكر داديم كه خدمت يك قوم به يك دين اين است كه نيروهاي مادي و معنوي خود ، ذوق و استعداد و فكر و ابتكار خود را در اختيار آن قرار دهد و در اين كار خلوص نيت داشته باشد .

ايرانيان بيش از هر ملت ديگر نيروهاي خود را در اختيار اسلام قرار دادند و بيش از هر ملت ديگر در اين راه صميميت و اخلاص نشان دادند . در اين دو جهت هيچ ملتي به پاي ايرانيان نمي رسد . حتي خود ملت عرب كه دين اسلام در ميان آنها ظهور كرد .

هدف ما در اين بخش اثبات اين دو جهت است خصوصا جهت دوم . راجع به خدمات فراوان ايرانيان به اسلام زياد سخن گفته مي شود . ولي كمتر به اين نكته توجه مي شود كه ايرانيان شاهكارهاي خود را در راه خدمت به اسلام به وجود آوردند ، و جز نيروي عشق و ايمان نيروي ديگري قادر نيست شاهكار خلق كند . و در حقيقت اين اسلام بود كه استعداد ايراني را تحريك كرد و در او روح تازه اي دميد و او را به هيجان آورد ، اگر نه چرا ايرانيان صد يك اين همت را در راه كيش پيشين خويش بروز ندادند . به همان نسبت كه اسلام يك دين همه جانبه است و بر جنبه هاي مختلف حيات بشري سيطره دارد ، خدمات ايرانيان به اسلام نيز وسيع و گسترده و همه جانبه است و در صحنه ها و جبهه هاي گوناگون صورت گرفته است . ما در اين مختصر ولو به طور اجمال ، در حدود امكانات و اطلاعات خودمان به همه جوانب و جبهه ها اشاره مي كنيم . اولين خدمتي كه بايد از آن نام برد ، خدمت تمدن كهن ايراني به تمدن جوان اسلامي است . اين تمدن كهن به تمدن جوان و با عظمت اسلامي كمك و خدمت فراوان نمود . هر چند اين مطلب از مقصود اصلي ما كه تشريح خدمات صادقانه ايرانيان به اسلام است بيرون است ، زيرا مورد استفاده قرار گرفتن يك تمدن كهن براي يك تمدن جديد كه در حال رشد و پا گرفتن است طبيعي و قهري است ، ولي اين دو مطلب آنچنان به هم پيوسته است ، كه با ذكر هر يك بدون ديگري مطلب ناقص به نظر مي رسد . بعلاوه عنوان كتاب " خدمات متقابل اسلام و ايران " است ، لهذا ناچاريم به آنچه مربوط به ايران است نيز اشاره كنيم ، اعم از آنكه جزء خدمات ايرانيان مسلمان شمرده شود يا شمرده نشود . خواننده اين كتاب وقتي به اينجا مي رسد طبعا مايل است از اين مطلب هم آگاه گردد . از اينكه بگذريم به خدمات ايرانيان مسلمان به اسلام مي رسيم . خدمات ايرانيان مسلمان در جبهه هاي مختلف صورت گرفته است :

جبهه نشر و تبليغ و دعوت ملتهاي ديگر ، جبهه سربازي و نظامي ، جبهه علم و فرهنگ ، جبهه ذوق و صنعت و هنر . اكنون سخن خود را از خدمات تمدن كهن ايراني به تمدن جوان اسلامي آغاز مي نماييم .

تمدن ايران

از ما نخواهيد كه به تفصيل وارد بحث ماهيت تمدن ايراني و ارزش واقعي آن و تحولاتي كه در آن از دوره هخامنشي تا دوره ساساني رخ داد بشويم ، زيرا اولا صلاحيت اين بحث را نداريم كه مانند يك متخصص اظهار نظر كنيم و ثانيا از موضوع بحث ما خارج است . ما در اينجا با استفاده از مسلمات تاريخ كه مورد قبول صاحب نظران است و با اتكاء و نقل از اهل نظر ، بحث خود را ادامه مي دهيم بنابراين آنچه مي گوييم همه منقولات از اين و آن است . دو مطلب قطعي است يكي اينكه ايران قبل از اسلام از خود داراي تمدني درخشان و باسابقه بوده و اين تمدن سابقه طولاني داشته است ، ديگر اينكه اين تمدن در دوره اسلامي مورد استفاده واقع شده و به قول پ . ژ مناشه : ايرانيان بقاياي تمدن تلطيف شده و پرورده اي به اسلام تحويل دادند كه بر اثر حياتي كه اين مذهب در آن دميد جان تازه گرفت ( 1 ) . اما قسمت اول : يعني اينكه ايران از يك تمدن كهن برخوردار بوده است اگر چه نيازي به بيان و توضيح ندارد ، اما شرح مختصر آن بيفايده نخواهد بود . در كتاب ايران از نظر خاورشناسان ، ترجمه آقاي دكتر رضازاده شفق نقل از كتاب " روزگار باستان " تأليف " بر مستد " ، درباره نظم اداري ايران هخامنشي مي گويد : اداره كشور شاهنشاهي ايران كه از بحر الجزاير تا رود سند و از اقيانوس هند تا خزر امتداد مي يافت كار آساني نبود و در گذشته هيچگاه حكمداري در مقابل چنان وظيفه سنگين واقع نشده بود كه كورش آن را شروع كرد و داريوش بزرگ ( 585 521ق . م ) ادامه داد اينگونه سازمان كشور داري را كه در خاور زمين بلكه در تمام جهان متمدن اولين بار به وجود آمد : يكي از مراحل قابل توجه تاريخ بشر توان شمرد . . . ايضا در همان كتاب درباره نيروي دريايي ايران هخامنشي مي نويسد :