آيين مانوي - خدمات متقابل اسلام و ایران نسخه متنی

آيين مانوي

دين ماني ، يكي ديگر از اديان متحرك و زنده عهد ساساني است ، راجع به عقائد ماني و آداب مانويت كه چه بوده است سخن فراوان است قدر مسلم اين است كه كيش ماني چه از لحاظ عقيده و چه از لحاظ آداب و مناسك بسيار پيچيده و تو در تو است ، عموما معتقدند كه كيش ماني عبارت است از يك سلسله عناصر زردشتي و مسيحي و بودايي بعلاوه ابداعات و ابتكاراتي كه از خود او بوده است ، آقاي سيد حسن تقي زاده در دو خطابه محققانه اي كه در انجمن ايرانشناسي ايراد كرده مي گويد : جمعي از محققين مايل به اين عقيده شدند كه عقائد قديمي ايراني و مخصوصا عقيده زرواني و بعضي طريقه هاي غير رسمي و بدعت آميز زردشتيان در دوره اواخر اشكانيان و اوايل ساسانيان در تركيب و بنيان عقائد ماني سهم مهمي دارند ، لكن در نتيجه تحقيقات عميقتر معلوم شد اين شباهت ظاهري است و ناشي از آن است كه ماني در بيان مطالب خود اصطلاحات هر قوم و امتي را اقتباس و تعليمات خود را به قالب معتقدات جماعتي مي ريخت كه در ميان آنها دعوت خود را نشر مي كرد بعدها به جنبه عقائد مسيحي در تركيب مانويت بيشتر اهميت داده شد و مخصوصا محقق گرديد كه ماني از دين عيسوي بيشتر اطلاع داشت تا از اديان و معتقدات ايراني و هندي ، ولي البته منبع اطلاعات او دين رسمي مسيحي نبود بلكه بيشتر طريقه هاي " گنوسي " مسيحي بوده كه