آيين بودايي - خدمات متقابل اسلام و ایران نسخه متنی

آيين بودايي

در حدود دو هزار و پانصد سال پيش ، در هندوستان ، در پاي كوههاي هيماليا در ميان مردمي كه به " ساكياها " معروف بودند ، شاهزاده اي به دنيا آمد و در حدود سي سال در ناز و نعمت بزيست . در خلال آن ايام با علوم زمان خود و بالاخص با تعليمات كتاب مقدس هندوها كه به نام " وداها " معروف است آشنا شد . پس از آن در اثر يك انقلاب روحي مدت هفت سال از تخت و تاج و ناز و نعمت كناره گيري كرد و به خلوت و انزوا و رياضت و تفكر پرداخت . آن چيزي كه او را رنج مي داد اين بود كه رنج و درد از كجا براي آدمي زادگان فرود آمده است و چگونه آدميان مي توانند زندگي سعادتمندانه اي پيشه سازند . پس از سالها رنج و رياضت و تفكر و خلوت عاقبت در زير يك درخت انجير انديشه اي را كشف كرد كه به عقيده خود او راز زندگي و سعادت است و از آن پس خلوت و انزوا را ترك كرد و منكر رياضت شد و به ارشاد و تعليم خلق پرداخت . آنچه او كشف كرد يك قانون ساده و طبيعي بود و آن اينكه بر جهان قانون پاداش و كيفر حكمفرماست از نيكي ، نيكي و از بدي ، بدي مي زايد . اين شاهزاده كه به نام " سيداتا " خوانده مي شد و بعدها لقب " بودا " يافت پس از كشف اين قانون منكر قرباني و دعا و زاري و پرستش خدايان و تاثير اين اعمال در سرنوشت انسان شد .

خدايان را انكار كرد و به قانون ازلي جهان ايمان آورد . كتاب مقدس " ودا " را كه دعوت به قرباني و دعا و غيره كرده و هم انسانها را به حسب اصل آفرينش متفاوت فرض كرده نيز مورد انكار و انتقاد قرار داد . آئين و مسلك بودا بيش از آنكه به يك دين شباهت داشته باشد به يك فلسفه شبيه است ، ولي پيروان او تدريجا آيين او را به صورت يك آيين مذهبي در آوردند و خود او را كه منكر عبادت و پرستش خدايان بود تا حد يك معبود بالا بردند ، معابد ساختند و مجسمه بودا را در معابد بر پا كردند و گفته هاي او را پس از خودش گرد آورده نام " سه سبد دانش " به آن دادند . بودا در زمان خودش پيروان زياد پيدا كرد ، دو ايالت از ايالات هند كه يكي از آنها مقر پادشاهي پدر وي بود به او گرويدند و تدريجا توسعه يافت . در دورانهاي بعد يكي از سلاطين معروف و مقتدر هند به نام " آشوكا " در قرن چهارم قبل از ميلاد به دين بودا گرويد و تعاليم او را احيا كرد و صومعه هاي بسيار به امر او بنا كردند . دين بودا در سراسر هند شهرت و عظمت و پيروان فراوان پيدا كرد ، ولي تدريجا بخصوص پس از نفوذ اسلام در هند اين دين از مولد و وطن خود رخت بربست ، و در عوض در كشورهاي مجاور نفوذ يافت . در حال حاضر دين بودائي يكي از اديان بزرگ عالم است و پيروان بودا را اكنون مردم سيلان و برمه و سيام و ويتنام و جزائر فرمز و ژاپن و كره و چين و تبت و مغولستان تشكيل مي دهند . دين بودا از هند به ايران نفوذ كرد . كريستن سن مي گويد : در دوره تسلط يونانيان ( پس از حمله اسكندر ) ديانت بودايي در ولايات شرق ايران نفوذ يافت و پادشاه هند موسوم به آسوكا كه در حدود 260 سال قبل از ميلاد دين بودايي گرفته بود ، دعاتي به ايالت گنداره ( دره كابل ) و باختر گسيل داشت . . . . بودائيان در قرون نخستين ميلادي در ولايت گنداره ، و يهارها يعني صومعه هاي بسيار ساختند و امروز در ويرانه هاي آن معابد نقوش برجسته اي به سبك آميخته يوناني و هندي يافته اند . . . در باميان مغرب كابل ، مجسمه هاي عظيمي از بودا هست كه در كوه كنده اند . . . از سفرنامه هيون تسانگ معلوم مي شود كه تا قرن هفتم ميلادي صومعه هاي بودايي در ايران وجود داشته است و نيز بنا به روايت او از اتباع ساير ديانات هندي هم جماعاتي مقيم ايالات شرقي ايران بوده اند ( 1 ) . و هم او گويد :

در اواخر قرن دوم و اوايل قرن اول ميلادي " مناندر " پادشاه دره كابل و هندوستان كه در هندوستان به تسخير ممالكي موفق شد ، دين بودا گرفت و در ميان پيروان آن آيين شهرتي عظيم يافت ( 2 ) . نيز مي گويد : در سال 125 ميلادي كشور قندهار و پنجاب به پادشاهي تعلق گرفت " كانيسكا " نام كه در ادبيات بودايي شهرتي به كمال دارد و از مبلغين بزرگ و معتقدين به ديانت بودا بشمار است ( 3 ) . مذهب بودا تدريجا از اين منطقه رخت بربسته است قبلا نقل كرديم كه بوداييان و مانويان كه جزء اقليتهاي مذهبي ايران بودند ، بر خلاف اكثريت زردشتي ، فعالانه در مقابل مسلمين مقاومت كردند . و هم نقل كرديم كه خاندان برمكي . قبل از مسلماني ، خدمتكار معبد بودائي در بلخ بوده اند . دين بودا پس از اسلام نتوانست در ايران تاب بياورد ، تدريجا از اين منطقه رخت بربست همچنانكه از مهد تولد خويش هندوستان نيز عقب نشيني