3 - تحولات عقائد آريايي پس از زردشت - خدمات متقابل اسلام و ایران نسخه متنی

خير و صواب از مد نظر عملي زردشت آن است كه زمين را كشت و زرع كنند و غلات و سبزيجات بپرورانند ، گياهان مضره و علفهاي هرزه را ريشه كن سازند ، اراضي باير را آباد كنند و زمينهاي خشك را آب دهند . جانوران سودمند و بويژه گاو را كه براي كشاورزي حيواني مفيد است به مهرباني و شفقت نگاه دارند و علوفه دهند . خلاصه آنكه آدم خوب و خير هميشه راستگو و از دروغ بيزار است . بر خلاف آدم بدو شرير كه خلاف اين اعمال را پيشه خود مي سازد و ابدا پيرامون عمل كشاورزي و زراعت نمي گردد ، زيرا انگرامئنيو ( روان پليد ) هميشه با اعمال فلاحتي سودبخش دشمن است .

و هم او مي نويسد : زردشتيان قديم در مناجاتهاي خود مي گفته اند : " من ديو را دشمن مي دارم و مزدا را مي پرستم . من پيرو زردشت هستم كه دشمن ديوان و پيامبر يزدان بود روانهاي مقدس " امشاسپندي " را مي ستايم و نزد خداوند دانا پيمان مي بندم كه هميشه نيكي و نيكوكاري پيشه كنم راستي را برگزينم ، با فره ايزدي بهترين كار را در پيش گيرم ، در باره گاو كه از عطاهاي خير فرد است مهربان باشم ، قانون عدالت و انوار فلكي و پرتوهاي آسماني كه منبع فيض يزداني اند محترم شمارم من فرشته ارمي تي ( سپند ارمذ ) كه پاك و نيكو است برمي گزينم ، اميد كه او از آن من باشد ، از دزدي و نابكاري و آزار به جانوران و ويراني و نابودي ديه ها و شهرها كه مزداپرستان منزل دارد بپرهيزم ( 1 ) . مهمترين مسئله در اصلاحات زردشت به مساله خدا و جهان و خلقت مربوط است ، آيا زردشت چه تصوري درباره خداي جهان داشته است ؟ آيا دعوت زردشت يك دعوت توحيدي بوده است و يا غير توحيدي ؟ ما اين بحث را در فصل جداگانه اي تحت عنوان " ثنويت " تعقيب خواهيم كرد .

3 - تحولات عقائد آريايي پس از زردشت

احدي از مورخان و محققان انكار ندارد كه عقايد آريايي در ادوار بعدي و مخصوصا در دوره ساسانيان كه مورد بحث ما است به پستي و انحطاط گراييد . جنبه زيبا و عالي تعليمات زردشت تبديل شد به افكاري زشت و پست ، هزاران خرافه و پيرايه در دوره ساسانيان به كيش زردشت بستند . در اين جهت احدي اختلاف ندارد و همه معترفند . دومزيل ، ايرانشناس معروف ، تحت عنوان " رفورم زردشت " مي گويد : به راستي كه افكار و تعاليم زردشت بسيار پيشرو و شجاعانه بوده است ، ولي پس از درگذشت وي آنچه كه امروز به نام آيين زردشتي ناميده مي شود به سرنوشت اديان و مذاهب ديگر گرفتار آمده . ساده تر بگوييم تعاليم استاد تحت تاثير سنن جاري و احتياجات زندگي و تمايلات مؤمنين تغيير صورت داد نوعي از شرك جاي " توحيد " را گرفت و ملائكه مقربين با خداي بزرگ كوس همطرازي زدند ، ذبح و قرباني با مراسم شگفت آوري پاي به عرصه نهاده و اخلاقيات جاي خود را به بررسي امور وجداني باز گذاشت ( 2 ) . پ . ژ . دو مناشه مي گويد :