برمي آيد كه نسبت به اسلام وفادار بوده است . بديهي است كه تنها ترجمه كتب ماني و يا شركت در حلقات زنادقه دليل زنديق بودن نيست . مي گويند اصمعي تا برامكه در اوج عزت بودند گرد آنها مي چرخيد و آنان را مدح و ثنا مي گفت ، پس از آنكه ستاره اقبال برامكه غروب كرد آنها را هجو كرد و زنديق خواند . مهدي عباسي قهرمان مبارزه با زنادقه شمرده مي شود . او بود كه عده زيادي از آنها را كشت و مدعي بود كه جدش عباس بن عبدالمطلب در عالم رؤيا دستور از بين بردن آنها را به او داده است . ولي بشاربن برد كه در دستگاه مهدي و مورد علاقه او بود ، با اينكه به اين سمت معروف بود و عمر هشتاد ساله خود را به زندقه گذرانده بود ، مورد تعرض واقع نمي شد . مهدي كوشش مي كرد كه سخنان بشار را نزد فقيهان توجيه و تأويل كند . تا وقتي كه بشار به حريم سياست وارد شد و در يك رباعي خطاب به بني اميه مهدي را هجو كرد . در اين وقت بود كه احساسات ضد زندقه مهدي به جوش آمد و فرمان دارد او را تازيانه زدند تا هلاك شد . اكنون ببينيم عكس العمل ايرانيان مسلمان در برابر زندقه و زنادقه چه بوده است ؟ . با آنكه ريشه زندقه در ميان اقليتي از ايرانيان بود ، زندقه در محيط ايران رشد نكرد و از طرف خود ايرانيان سخت با آن مبارزه شد . اين مبارزه هم از وجهه كلامي از طرف متكلمين مسلمان ايراني پيداست وهم از وجهه فقهي و به وسيله فقهاي مسلمان ايراني . چنانكه مي دانيم عراق مركز ايرانيان و فقهاي ايراني بود . فقهاي عراق از ساير فقها عكس العمل شديدتري نسبت به زندقه و زنادقه نشان مي دادند.