خدمات متقابل اسلام و ایران نسخه متنی

شكلهاي مختلف قرائت آنها بيان مي شود . صحابه قرآن را از پيغمبر اكرم مي آموختند . رسول اكرم بعضي از صحابه را مستقيما تعليم مي دادند و آنان را كه قرآن را آموخته بودند مأمور تعليم برخي ديگر مي كردند
. تابعين كه عصر رسول اكرم را درك نكرده بودند قرآن را از صحابه آموختند . در همين وقت بود كه گروهي متخصص قرائت و تعليم صحيح قرآن به وجود آمد و عامه مسلمانان كه در اين هنگام زياد شده بودند
و با حرص و ولع شديد به تعلم قرآن رو كرده بودند به اين متخصصان رو مي آوردند . اين متخصصان كيفيت قرائت خود را از ائمه ، يا از صحابه روايت مي كردند و هر كدام به نوبه خود شاگردان و متخصصاني تربيت مي كردند
كه در كتب تواريخ و تراجم ضبط شده است . اينكه علت اختلاف قرائات چيست ؟ آيا در زمان رسول اكرم هم قرائات مختلف وجود داشته يا نه ؟ و به فرض اول آيا خود آن حضرت اجازه داده بودند كه برخي كلمات به وجوه مختلف قرائت شود
و به عبارت ديگر آيا از اول برخي كلمات قرآن با وجوه مختلف به آن حضرت وحي شده است و يا آنكه علت اختلاف قرائات همان چيزي است كه در ساير كتابها به واسطه اختلاف نقل راويان پيدا ميشود ؟

مطلبي است كه در جاي ديگر بايد بحث شود . آنچه مسلم است اين است كه مسلمين نهايت كوشش را به كار مي بردند تا قرآن كريم را آن چنان قرائت كنند كه شخص رسول اكرم قرائت مي كرده اند ، لهذا قرآن را نزد كساني مي آموختند كه بلاواسطه يامع الواسط ه از رسول اكرم آموخته بودند
. در ابتداء قاريان شفاها و سينه به سينه فن قرائت را از اساتيد و معلمان خويش فرا مي گرفتند و به شاگردان تعليم مي دادند ، سپس در اين علم كتابهايي تاليف شد . بعضي مدعي شدند اول كسي كه در علم قرائت كتاب تأليف كرد ابوعبيد قاسم بن سلام ، متوفادر 224 هجري بود . ولي اين نظر مردود شناخته شده است .

حمزه بن حبيب كه شيعه و از قراء سبعه است و در حدود يك قرن قبل از قاسم بن سلام مي زيسته است ، پيش از او به تاليف كتاب در فن قرائت پرداخت . همچنانكه علامه بزرگوار آيةالله مرحوم سيد حسن صدر تحقيق كرده اند و از كلام ابن النديم در الفهرست و كلام نجاشي در فهرست او شاهد آورده اند . ابان بن تغلب كه از اصحاب و شيعيان امام علي بن الحسين زين العابدين عليه السلام است پيش از همه اينان به تدوين علم قرائت پرداخت
. مرحوم صدر اثبات مي كنند كه اول كسي كه قرآن را جمع آوري كرد و نوشت اميرالمؤمنين علي عليه السلام بود . اول كسي كه قرآن را نقطه گذاري كرد
( تا آنوقت نقطه گذاري در خط معمول نبود )
ابوالاسود دئلي از اصحاب اميرالمؤمنين بود . اول كسي كه در علم قرائت كتاب تصنيف كرد ابان بن تغلب بود و هم او اول كسي است كه در معاني قرآن و توضيح لغات مشكله قرآن كتاب نوشت . اولين كسي كه در فضائل قرآن كتاب نوشت
، ابي بن كعب صحابي معروف است كه شيعي است . اول كسي كه در مجازات قرآن تاليف كرد ، فراء نحوي معروف است كه شيعي و ايراني است . اول كسي كه در احكام قرآن كتاب نوشت محمدبن سائب كلبي است . اول كسي كه در تفسير تصنيف كرد
سعيدبن جبير بود " ( 1 ) ، به هر حال در ميان تابعين و شاگردان تابعين كه در قرن اول و دوم مي زيسته اند ده نفرند كه به عنوان متخصص فن قرائت شناخته شده اند . هفت نفر از آن ده نفر معروفتر و مشهورتر و معتبرترند و به " قراء سبعه " معروفند
. آنان عبارتند از : نافع بن عبدالرحمن ، عبدالله بن كثير ، ابوعمرو بن العلاء ، عبدالله بن عامر ، عاصم بن ابي النجود ، حمزه بن حيبب ، علي كسائي . چهار نفر از اين هفت نفر ايرانيند و سه نفر غير ايراني . از چهار نفر ايراني

1. تأسيس الشيعة لعلوم الاسلام ، صفحات 316 - . 322