خدمات متقابل اسلام و ایران نسخه متنی

ثاني ، از فقهاء جبل عامل است و از اكابر فقهاء شيعه است ، در شام و عراق تحصيلات خود را تكميل كرده و سپس به ايران ( در زمان شاه تهماسب اول ) آمده و منصب شيخ الاسلامي براي اولين بار در ايران به او تفويض شد .

منصب شيخ الاسلامي بعد از محقق كركي به شاگردش شيخ علي منشار ، پدرزن شيخ بهائي رسيد ، و بعد از او اين منصب به شيخ بهائي واگذار شد . فرماني كه شاه تهماسب به نام او نوشته و به او اختيارات تام داده و در حقيقت او را صاحب اختيار واقعي و خود را نماينده او دانسته است معروف است
. كتاب معروف او كه در فقه زياد نام برده مي شود " جامع المقاصد " است كه شرح قواعد علامه حلي است . او علاوه بر اين ، مختصر النافع محقق و شرايع محقق و چند كتاب ديگر از علامه و چند كتاب از شهيد اول را حاشيه زده و يا شرح كرده است
. آمدن محقق ثاني به ايران و تشكيل حوزه در قزوين و سپس در اصفهان و پرورش شاگرداني مبرز در فقه سبب شد كه براي اولين بار ، پس از دوره صدوقين ايران مركز فقه شيعه بشود . محقق كركي ميان سالهاي 937 و 941 درگذشته است .

محقق كركي شاگرد علي بن هلال جزايري و او شاگرد ابن فهد حلي بوده است ، ابن فهد حلي شاگرد شاگردان شهيد اول از قبيل فاضل مقداد بوده ، عليهذا او به دو واسطه شاگرد شهيد اول است . پسر محقق كركي به نام شيخ عبدالعالي بن علي بن عبدالعالي نيز از فقهاء شيعه است
، ارشاد علامه والفيه شهيد را شرح كرده است .

21 - شيخ زين الدين معروف به شهيد ثاني ، از اعاظم فقهاء شيعه است ، مردي جامع بوده و در علوم مختلف دست داشته است ، اهل جبل عامل است ، جد ششم او صالح نامي است كه شاگرد علامه حلي بوده است ،
ظاهرا اصلا اهل طوس بوده است از اينرو شهيد ثاني گاهي " الطوسي الشامي " امضاء مي كرده است . شهيد ثاني درسال 911 متولد شده و در 966 شهيد شده است .

مسافرت زياد كرده و اساتيد زياد ديده است . به مصر و دمشق و حجاز و بيت المقدس و عراق و استانبول مسافرت كرده و از هر
خرمني خوشه هائي چيده است . تنها اساتيد سني او را دوازده تن نوشته اند . و به همين جهت مردي جامع بوده است ، علاوه بر فقه و اصول از فلسفه و عرفان و طب و نجوم هم آگاهي داشته است . فوق العاده زاهد و متقي بوده است شاگردانش در احوالش نوشته اند
كه در ايام تدريس ، شبها به هيزم كشي براي اعاشه خاندانش مي رفت و صبح به تدريس مي نشست ، مدتي در بعلبك به پنج مذهب ( جعفري ، حنفي ، شافعي ، مالكي ، حنبلي ) تدريس مي كرده است . شهيد تأليفات زيادي دارد ،
معروفترين تأليف او در فقه شرح لمعه شهيد اول و ديگر مسالك الافهام است كه شرح شرايع محقق حلي است . شهيد ثاني نزد محقق كركي ( قبل از آنكه محقق به ايران بيايد ) تحصيل كرده است . شهيد ثاني به ايران نيامد
. صاحب معالم كه از معاريف علماء شيعه است فرزند شهيد ثاني است .

22 - احمد بن محمد اردبيلي ، معروف به مقدس اردبيلي ، ضرب المثل زهد و تقوا است و در عين حال از محققان فقهاء شيعه است ، محقق اردبيلي در نجف سكني گزيد
، معاصر صفويه است گويند شاه عباس اصرار داشت كه به اصفهان بيايد ، حاضر نشد . شاه عباس خيلي مايل بود كه مقدس اردبيلي خدمتي به او ارجاع كند تا اينكه اتفاق افتاد كه شخصي به علت تقصيري از ايران فرار كرد و در نجف از مقدس اردبيلي خواست كه نزد شاه عباس شفاعت كند
. مقدس نامه اي به شاه عباس نوشت به اين مضمون : " باني ملك عاريت عباس بداند : اگر چه اين مرد اول ظالم بود ، اكنون مظلوم مي نمايد ، چنانچه از تقصير او بگذري " شايد " كه حق سبحانه از " پاره اي " تقصيرات تو بگذرد بنده شاه ولايت ، احمد اردبيلي " . شاه عباس نوشت : " به عرض مي رساند : عباس خدماتي كه فرموده بوديد به جان منت داشته
به تقديم رسانيد ، اميد كه اين محب را از دعاي خير فراموش نفرمائيد كلب آستان علي عباس " ( 1 ) . امتناع مقدس اردبيلي از آمدن به ايران ، سبب شد كه حوزه نجف به عنوان مركزي ديگر در مقابل حوزه اصفهان احيا شود
، همچنانكه امتناع شهيد ثاني و پسرش شيخ حسن صاحب معالم و دختر زاده اش سيد محمد صاحب مدارك از مهاجرت از جبل عامل به ايران سبب شد كه حوزه شام و جبل عامل همچنان ادامه يابد و منقرض نگردد
.

صاحب معالم و صاحب مدارك براي اينكه دچار محظور و رودربايستي براي توقف در ايران نشوند ، از زيارت حضرت رضا عليه السلام كه فوق العاده مشتاق آن بودند صرف نظر كردند . اين بنده فعلا نمي داند
كه مقدس اردبيلي ، فقه را كجا و نزد چه كسي تحصيل كرده است . همين قدر مي دانيم كه فقه را نزد شاگردان شهيد ثاني تحصيل كرده است . پسر شهيد ثاني ( صاحب معالم ) و نواده دختريش ( صاحب مدارك ) در نجف شاگرد او بوده اند
. در كتاب زندگي جلال الدين دواني مي نويسد كه : " ملااحمد اردبيلي ، مولانا عبدالله شوشتري ، مولانا عبدالله يزدي ، خواجه افضل الدين تر كه ، مير فخرالدين هماكي ، شاه ابو محمد شيرازي ، مولانا ميرزا جان و ميرفتح شيرازي ، شاگردان خواجه جمال الدين محمود بوده اند و او شاگرد محقق جلال الدين دواني بوده است " ( 2 ) . و ظاهرا تحصيل مقدس اردبيلي نزد خواجه جمال الدين محمود در رشته هاي معقول بوده نه منقول . مقدس اردبيلي در سال 993 در نجف در گذشته است ، كتاب فقهي معروف

1. اين داستان هر چند در ماخذ معتبر نقل شده ولي با توجه به سال فوت محقق اردبيلي و جلوس شاه عباس قابل خدشه و نيازمند به تحقيق است .

2. زندگي جلال الدين دواني تأليف فاضل محترم آقاي علي دواني .