به جاي تنبيه ، گمراه شدگان را به راه راست هدايت نمايد . ولي از اين نيز نتيجه مفيدي به دست نيامد . بنابراين با وجود مدت چهل سال آزار و شكنجه ، دين مسيح در ايران موقعيت مطمئني به دست آورد . وقتي ايام آزار به علت اشكالاتي كه در نتيجه حملات هونها و هياطله در مشرق پيش آمده بود به پايان رسيد ، موقع براي ايجاد تشكيلات و وضع ثابت مسيحيان در ايران به دست آمد . . . مسيحيان ايران به زودي صاحب حيات معنوي و فرهنگي نيرومندي گرديدند كه حتي آزارهايي كه در قرن پنجم بوسيله يزدگرد دوم و بهرام پنجم به عمل آمد نتوانست شكستي بر آنها وارد آورد در سلوقيه ( تيسفون ) و خصوصا در نصيبين ، مكتبهاي روحاني و مذهبي به صورت درخشانترين مكتبهاي مشرق به وجود آمد ، تاسيس صومعه ها باعث شد كه عده زيادي معلمين اصولي مذهبي در آن صومعه ها تربيت شدند و اين سنت هنوز در صومعه ها ادامه دارد ، حيات واقعي مسيحيت ايران بيشتر از نتيجه تبليغات آن ظاهر مي شود ( 1 ) . نويسنده مقاله فوق الذكر ( 2 ) سپس به موضوع حيات مسيحيت در آن عصر و قدرت تبليغات مسيحي در آن زمان و در آخر به شكستي كه در مشرق از ناحيه اسلام بر مسيحيت وارد شد اشاره مي كند و مي گويد : با يك نظر سريع به نقشه اي كه اخيرا آقاي " ژ . دويليه " استاد دانشكده حقوق " نولوز " ضمن انتشار حاصل زحمت زياد و پرفايده خويش نشر كرده روشن مي شود كه چگونه مبلغيني از ايالت كلده به كشورهاي مديترانه و درياي چين رفته و تا هندوستان جنوبي

1. همان كتاب ، صفحات 216 - . 218 2. آقاي پ . ژ . دومناشه .